نجات پایتخت از عطش؛ پروژه‌های عمرانی و آزمون مشارکت مردمی
به گزارش وفاق ملی، تهران، یکی از پرجمعیت‌ترین کلان‌شهرهای خاورمیانه، سال‌هاست که با چالش‌های متعدد در حوزه تأمین و مدیریت منابع آبی دست و پنجه نرم می‌کند. افزایش مصرف، تغییرات اقلیمی، توسعه بی‌رویه شهری و زیرساخت‌های ناکافی، همگی پازل پیچیده‌ای از بحران آب در پایتخت را شکل داده‌اند.
در چنین شرایطی، اعلام پیشرفت فیزیکی ۹۰ درصدی فاز نخست پروژه انتقال آب طالقان، از سوی معاون عمرانی فرماندار تهران، روزنه‌ای از امید برای کاهش فشار بر منابع آبی فعلی گشوده است. به گفته سعید بشیری، این طرح که با هدف انتقال آب از منطقه زیاران در غرب استان تهران طراحی شده، می‌تواند بخشی از بار سنگین تأمین آب تهران را که سال‌ها بر دوش منابع شرقی و غربی شهر بوده، کاهش دهد.
دو پروژه، یک هدف؛ پایداری منابع آبی تهران
هم‌زمان با پروژه طالقان، علاج‌بخشی سد لتیان نیز وارد فاز اجرایی جدی‌تری شده است. سد لتیان که در سال‌های گذشته به دلیل مشکلات فنی، تأثیرگذاری خود را از دست داده بود، اکنون با تخصیص اعتبارات جدید و برنامه‌ریزی‌های دقیق، دوباره در مدار بازسازی و احیا قرار گرفته است.
پروژه‌های یادشده، هم از نظر فنی و هم از نظر اعتباری، تحت رصد مداوم تیم‌های تخصصی هستند. اما نکته کلیدی که مسئولان نیز به آن اذعان دارند، این است که حتی بهترین طرح‌های مهندسی نیز بدون اصلاح رفتار مصرف‌کنندگان، نمی‌توانند پایداری بلندمدت منابع را تضمین کنند.
مدیریت مصرف؛ ضرورتی هم‌پای طرح‌های عمرانی
سعید بشیری با تاکید بر اهمیت اصلاح الگوی مصرف در تهران، اعلام کرد: “در صورتی که شهروندان تهرانی الگوی صحیح مصرف آب را در پیش بگیرند، نتیجه آن می‌تواند به اندازه اجرای چند پروژه عظیم عمرانی، تأثیرگذار باشد.”
در همین راستا، جلسات متعددی با حضور استاندار و فرماندار تهران برگزار شده که طی آن‌ها، موضوعاتی مانند ترویج فرهنگ صرفه‌جویی، استفاده از تجهیزات کاهنده مصرف و آموزش عمومی در دستور کار قرار گرفته است.
سناریوهای بدبینانه؛ نگاه واقع‌بینانه به آینده
تغییرات اقلیمی یکی دیگر از متغیرهای مهم در مدیریت منابع آبی پایتخت است. ناپایداری بارش‌ها، افزایش دما، و تداوم خشکسالی‌ها، سبب شده تا برنامه‌ریزان همواره سناریوهای بدبینانه را نیز در طراحی طرح‌های آبی در نظر بگیرند. به همین دلیل، هیچ تضمینی برای شرایط پایدار آبی در ۵ یا ۱۰ سال آینده وجود ندارد؛ مگر آنکه سیاست‌های فعلی با مشارکت عمومی همراه شوند.
مشارکت شهروندان؛ حلقه مفقوده یا کلید نجات؟
پیشنهادات اجرایی مانند توسعه مخازن، ایستگاه‌های پمپاژ آب، و تکمیل خطوط انتقال، بدون هم‌زمانی با اقدامات فرهنگی ـ آموزشی، در نهایت به تداوم الگوی ناپایدار منجر خواهد شد. بر اساس آمارهای موجود، تنها با صرفه‌جویی ۲۰ درصدی مصرف در سطح مشترکان خانگی، می‌توان بار قابل توجهی از دوش طرح‌های عمرانی کشور برداشت؛ صرفه‌جویی‌ای که نیازمند عزم ملی، آموزش مستمر، و البته سیاست‌های تشویقی است.
جمع‌بندی:
پروژه‌های زیرساختی مانند انتقال آب طالقان و بازسازی سد لتیان، به‌درستی در مسیر اجرا قرار گرفته‌اند، اما مسیر پایداری منابع آبی تهران، از کوچه پس‌کوچه‌های رفتار مصرفی شهروندان عبور می‌کند. تهران برای فرار از کم‌آبی، نه تنها به لوله و پمپ، بلکه به فرهنگ نیاز دارد.
