بحران هویت اروپا در نظم بین‌المللی جدید:
به گزارش وفاق ملی، اروپا در سال‌های اخیر با چالش‌های عمیقی در عرصه بین‌المللی مواجه شده است که ریشه در چندین عامل کلیدی دارد. از یک سو، کنار گذاشته شدن از مذاکرات مهم بین‌المللی مانند مذاکرات هسته‌ای با ایران که در آن کشورهای خلیج فارس جایگزین اروپا شده‌اند ، و از سوی دیگر، برگزاری مذاکرات صلح اوکراین بدون حضور فعال اروپا ، نشان‌دهنده کاهش نقش این قاره در معادلات جهانی است. این وضعیت به بحران هویت اروپا در نظم بین‌المللی جدید دامن زده است.
وابستگی دفاعی و چالش‌های امنیتی
یکی از عمیق‌ترین چالش‌های پیش روی اروپا، وابستگی نظامی و امنیتی به ناتو و به ویژه ایالات متحده است. گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد بیشتر کشورهای اروپایی به تعهدات دفاعی خود (افزایش بودجه نظامی تا ۲٪ تولید ناخالص داخلی) عمل نکرده‌اند . این وابستگی در شرایطی تشدید شده که دونالد ترامپ به صراحت هشدار داده است اگر کشورهای اروپایی بودجه دفاعی خود را افزایش ندهند، آمریکا دیگر از برخی اعضای ناتو حمایت نخواهد کرد .
تلاش‌ها برای استقلال دفاعی
در پاسخ به این چالش‌ها، اروپا گام‌هایی برای تقویت استقلال دفاعی خود برداشته است:
- تصویب صندوق جدید ۱۵۰ میلیارد یورویی در حوزه دفاعی با هدف تأمین منابع مالی برای سرمایه‌گذاری مشترک کشورهای عضو
- طرح‌های جدید برای تقویت صنایع دفاعی که می‌تواند تا ۸۰۰ میلیارد یورو سرمایه جذب کند
- افزایش هزینه‌های دفاعی کشورهای اروپایی به طور میانگین سالانه ۳.۹ درصد در فاصله سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۴ چالش‌های ساختاری در راه استقلال دفاعی
با وجود این تلاش‌ها، اروپا با موانع ساختاری عمیقی روبروست:
- شکاف در تأمین مالی: یک سوم کشورهای ناتو هنوز به هدف ۲٪ تولید ناخالص داخلی برای بودجه دفاعی نرسیده‌اند
- بحران نیروی انسانی: ارتش‌های اروپایی با کمبود نیروی انسانی ماهر مواجه هستند
- خلاء در توانمندی‌های استراتژیک: وابستگی به آمریکا در حوزه‌هایی مانند دفاع هوایی و موشکی
- وابستگی صنعتی: حدود ۶۳ درصد از خریدهای نظامی اروپا از شرکت‌های غیراروپایی، عمدتاً آمریکایی انجام می‌شود
پیامدهای ژئوپلیتیک کاهش نقش اروپا
کاهش نقش اروپا در معادلات جهانی چند پیامد مهم دارد:
- تغییر موازنه قدرت: دیدار پوتین و ترامپ در آلاسکا نشان داد که قدرت‌های بزرگ می‌توانند بدون مشارکت اروپا به توافقاتی دست یابند
- تضعیف اتحادیه اروپا: اختلاف نظر میان کشورهای عضو در مورد مسائل کلیدی مانند برجام و اوکراین
- فرصت برای قدرت‌های میانی: کشورهایی مانند عربستان سعودی و امارات نقش واسطه‌گری را که قبلاً در اختیار اروپا بود بر عهده گرفته‌اند دفاع یا زوال؟
همانطور که جرد کوهن از موسسه گلدمن ساکس اشاره کرده، آینده اروپا به توانایی آن در تقویت بنیه دفاعی و تحقق رشد اقتصادی پایدار گره خورده است. اروپا در حال حاضر در مسیر افزایش سرمایه‌گذاری در بخش دفاعی گام برمی‌دارد، اما این تلاش‌ها باید با اصلاحات ساختاری عمیق در حوزه‌های زیر همراه باشد:
- هماهنگی بیشتر میان کشورهای عضو در سیاست دفاعی
- کاهش وابستگی صنعتی به خارج از اروپا
- سرمایه‌گذاری در فناوری‌های دفاعی پیشرفته
- تقویت همگرایی سیاسی برای اتخاذ مواضع مشترک در بحران‌های بین‌المللی
اروپا در آستانه یک تحول تاریخی قرار دارد. اگر این قاره نتواند به سرعت بر چالش‌های دفاعی و اقتصادی خود غلبه کند، خطر حاشیه‌نشینی در نظم بین‌المللی جدید را به شدت احساس خواهد کرد. همانطور که ناظمی اردکانی در نامه خود به رهبران اروپایی هشدار داده، اروپا با ریلگذاری فعلی روز به روز ضعیف‌تر می‌شود . آینده اروپا واقعاً از مسیر دفاع می‌گذرد، اما این دفاع باید همه‌جانبه و مبتنی بر استقلال راهبردی باشد.
