روابط کره شمالی و روسیه از گذشته تا کنون دستخوش تحولات پیچیده‌ای بوده و در دوره‌های مختلف تاریخی با فراز و نشیب‌هایی همراه شده است. این روابط که ریشه در دوران جنگ سرد دارد، در سال‌های اخیر، به‌ویژه پس از تهاجم روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، به سطحی بی‌سابقه از همکاری‌های نظامی و استراتژیک رسیده است تا جایی که لاوروف از سربازان «قهرمان» کره شمالی به خاطر کمک به آزادسازی منطقه کورسک تشکر کرد.
وزیر امور خارجه روسیه اعلام کرد بنای یادبودی برای سربازانی که در دفع تهاجم اوکراین به روسیه کمک کردند، ساخته خواهد شد.
به لحاظ تاریخی این رابطه را می‌توان از اتحاد تا سردی و بازگشت دوباره دوران شوروی تعریف کرد؛ اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۴۸ نخستین کشوری بود که کره شمالی را به رسمیت شناخت و از آن در جنگ کره (۱۹۵۰–۱۹۵۳) حمایت نظامی و سیاسی کرد. شوروی خلبانان و تجهیزات نظامی در اختیار کره شمالی قرار داد و معاهده دوستی و همکاری متقابل بین دو کشور امضا شد.
پس از فروپاشی شوروی، در دهه ۱۹۹۰، روابط دو کشور به دلیل تمرکز روسیه بر مسائل داخلی و نزدیکی به غرب کاهش یافت. اما سال ۲۰۰۰، با امضای پیمان جدید دوستی تحت رهبری پوتین و کیم جونگ ایل، همکاری‌ها احیا شد.
اما اختلاف‌های موقت هم وجود داشت، از جمله پس از آزمایش‌های هسته‌ای کره شمالی در سال ۲۰۰۹، روسیه از تحریم‌های سازمان ملل حمایت کرد، اما پس از تعلیق آزمایش‌ها توسط کره شمالی، روابط بهبود یافت.
رابطه این دو کشور همسایه پس از آغاز جنگ اوکراین، رنگ دیگری گرفت که شامل همکاری‌های نظامی و امنیتی حمایت متقابل در جنگ اوکراین است. کره شمالی یکی از معدود کشورهایی بود که سال ۲۰۲۲ به قطعنامه محکومیت تهاجم روسیه به اوکراین رای منفی داد و استقلال مناطق جدایی‌طلب دونتسک و لوهانسک را به رسمیت شناخت. در مقابل، روسیه میلیون‌ها گلوله توپخانه و موشک از کره شمالی خریداری کرد.
اعزام نیروهای کره‌ای از مناقشه برانگیزترین اتفاقات این جنگ بود، گزارش‌ها از حضور ۱۰ هزار تا ۱۴ هزار سرباز کره شمالی در جبهه‌های جنگ اوکراین، به ویژه در منطقه کورسک روسیه، حکایت دارد. برآوردها نشان می‌دهد حدود ۴۰۰۰ نفر از این نیروها کشته یا زخمی شده‌اند.
اما جدیدترین رویداد، توافق دفاع متقابل بین این دو کشور است. ژوئن ۲۰۲۴، پوتین و کیم جونگ‌اون پیمان «مشارکت راهبردی جامع» را امضا کردند که شامل تعهد به حمایت نظامی در صورت حمله به خاک هر یک از دو کشور می‌شود. این توافق نزدیک‌ترین رابطه بین دو کشور از زمان شوروی محسوب می‌شود.
تعهد روسیه و کره شمالی به دفاع از خاک یکدیگر
خبرگزاری کره شمالی خبر داد که مسکو و پیونگ یانگ طی توافقی متعهد شده‌اند که به هنگام حمله به خاک هرکدام، هر دو برای دفاع وارد عمل شوند. روابط آنها تنها در سطح نظامی نیست بلکه شامل همکاری‌های اقتصادی و فناوری و کمک‌های روسیه هم هست، روسیه ۹۰٪ از بدهی ۱۱ میلیارد دلاری کره شمالی را بخشید و در ازای کمک‌های نظامی، احتمالاً فناوری‌های پیشرفته مانند سیستم‌های دفاع هوایی و پهپادهای مجهز به هوش مصنوعی در اختیار کره شمالی قرار داده است.
با وجود اینکه تحریم‌ها و محدودیت‌ها بین‌المللی علیه کره شمالی وجود داشت، مانع گسترش همکاری‌های اقتصادی شد، اما روسیه از نیروی کار ارزان کره‌ای در پروژه‌های ساختمانی خاور دور خود استفاده می‌کند.
اهداف ژئوپلیتیک و مقابله با غرب
تقابل با آمریکا و متحدانش از نقاط مشترک این دو کشور است، روسیه از کره شمالی به عنوان ابزاری برای مقابله با نفوذ آمریکا در شرق آسیا استفاده می‌کند. کره شمالی نیز با حمایت از روسیه، خود را در مقابل «تهدیدات غرب» قرار می‌دهد، پس از هشدار به ژاپن و کره جنوبی، لاوروف، وزیر خارجه روسیه، به تشکیل اتحاد امنیتی میان آمریکا، ژاپن و کره جنوبی اعتراض کرده و آن را تهدیدی برای ثبات منطقه دانسته است.
چالش‌ها و آینده رابطه این دو کشور شامل عدم اعتماد متقابل است؛ روسیه نگران بی‌ثباتی ناشی از اقدامات کره شمالی در شبه‌جزیره کره است و بعید است به برنامه‌های هسته‌ای این کشور کمک کند. با این حال وابستگی به چین به‌عنوان شریک اصلی اقتصادی نفوذ روسیه در مقایسه با پکن محدودتر است.
در صورت تداوم همکاری‌ها این دو کشور، با وجود چالش‌ها، همکاری‌های نظامی و سیاسی دو کشور در کوتاه‌مدت ادامه خواهد یافت، اما همکاری بلندمدت به دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌های لجستیکی دشوار است.
روابط روسیه و کره شمالی ترکیبی از همکاری‌های استراتژیک و اهداف تاکتیکی است. در حالی که مسکو از پیونگ‌یانگ برای مقابله با غرب استفاده می‌کند، کره شمالی نیز به دنبال تضمین امنیت و توسعه فناوری‌های نظامی است. این اتحاد در شرایط کنونی به نظر پایدار می‌رسد، اما آینده آن به تحولات جنگ اوکراین و موازنه قدرت در شرق آسیا بستگی دارد.
