به گزارش وفاق ملی، روابط ایران و اوکراین از زمان استقلال اوکراین از سال ۱۹۹۱ تا کنون فراز و نشیب‌های متعددی داشته است. این روابط تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله مسائل سیاسی، اقتصادی، نظامی و تحولات بین‌المللی قرار گرفته‌اند.
۱. تاریخچه روابط دیپلماتیک- ایران یکی از اولین کشورهایی بود که استقلال اوکراین را در دسامبر ۱۹۹۱ به رسمیت شناخت و روابط دیپلماتیک بین دو کشور در ژانویه ۱۹۹۲ برقرار شد. سفارت ایران در کی‌یف و سفارت اوکراین در تهران نیز در همان سال فعالیت خود را آغاز کردند .- در سال‌های اولیه، دو کشور همکاری‌هایی در زمینه‌های انرژی، صنعت هوافضا و کشاورزی داشتند. برای مثال، اوکراین در ساخت هواپیمای ایران-۱۴۰ مشارکت داشت، اما این پروژه پس از چند سانحه هوایی متوقف شد .
۲. همکاری‌های اقتصادی و فناوری- اوکراین در دهه ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ به عنوان یک شریک تجاری برای ایران مطرح بود، به‌ویژه در زمینه صادرات غلات و همکاری‌های فناوری. در سال ۲۰۱۶، کمیسیون میاندولتی اقتصادی دو کشور برای احیای روابط تجاری تشکیل جلسه داد، اما تحریم‌های آمریکا علیه ایران این تلاش‌ها را مختل کرد .- اوکراین همچنین در پروژه نیروگاه اتمی بوشهر نقش داشت، اما تحت فشار آمریکا از این همکاری انصراف داد.
۳. تنش‌های سیاسی و امنیتی- سرنگونی هواپیمای اوکراینی (PS752): در ژانویه ۲۰۲۰، سامانه پدافند هوایی ایران به اشتباه یک هواپیمای مسافربری اوکراینی را سرنگون کرد که منجر به کشته شدن ۱۷۶ نفر شد. این حادثه روابط دو کشور را به شدت تیره کرد. اوکراین ایران را به پنهانکاری متهم کرد و پرونده را به دیوان بین‌المللی دادگستری ارجاع داد .- حمایت ایران از روسیه در جنگ اوکراین: از سال ۲۰۲۲، اوکراین و غرب ایران را متهم کرده‌اند که پهپادهای نظامی (مانند شاهد-۱۳۶) به روسیه صادر می‌کند. این موضوع باعث شد اوکراین سفیر ایران را اخراج کند و تهدید به قطع کامل روابط دیپلماتیک نماید.
۴. دیدگاه اوکراین نسبت به ایران- پس از جنگ روسیه و اوکراین، افکار عمومی اوکراین به شدت علیه ایران موضع گرفته‌اند. رسانه‌های اوکراینی ایران را به عنوان متحد روسیه معرفی می‌کنند و برخی مقامات خواستار قطع کامل روابط هستند .- برخی تحلیلگران اوکراینی معتقدند ایران با حمایت از روسیه، به دنبال منافع استراتژیک خود در مقابل غرب است.
۵. آینده روابط- در حال حاضر روابط دو کشور در پایین‌ترین سطح خود قرار دارد. اوکراین بارها تهدید کرده که در صورت ادامه حمایت ایران از روسیه، روابط دیپلماتیک را قطع خواهد کرد .- از سوی دیگر، ایران مدعی بی‌طرفی است، اما همکاری‌های نظامی با روسیه باعث شده این ادعا مورد تردید قرار گیرد، با این وجود اوکراین ایران را هفته گذشته تحریم کرد با این که زلینسکی اذعان کرده بود که سطح روابط تجاری ایران و اوکراین در سه سال گذشته صفر بوده است و این تحریم از سمت اوکراین هیچ واکنشی از ایران را به دنبال نداشت.واردات ایران از اوکراین غلات و دانه‌های روغنی بود که این خلأ را ایران از طریق رابطه با روسیه پر کرد از این رو به نظر می آید ایران به رابطه با اوکراین در حاضر بی نیاز است.
روابط ایران و اوکراین از همکاری‌های اولیه در زمینه‌های اقتصادی و فناوری به تنش‌های عمیق سیاسی و امنیتی تبدیل شده است؛ حوادثی مانند سرنگونی هواپیمای اوکراینی و حمایت ایران از روسیه در جنگ اوکراین، این رابطه را به‌شدت تیره کرده‌اند. در حال حاضر، آینده این روابط به تحولات جنگ اوکراین و موضع‌گیری ایران بستگی دارد.
