به گزارش وفاق ملی، تجارت تهاتری که پیش‌تر در تاریخچه تجارت جهانی کاربرد داشته، اکنون به‌عنوان ابزاری برای مقابله با تحریم‌های ثانویه دوباره مورد توجه کشورهایی مانند ایران، چین و پاکستان قرار گرفته است. این روش، امکان مبادله مستقیم کالا با کالا یا خدمات بدون استفاده از ارز را فراهم می‌کند.
تجارت تهاتری چیست؟
تجارت تهاتری، مبادله مستقیم کالا یا خدمات در برابر کالا یا خدمات دیگر است و بدون استفاده از پول انجام می‌شود. این روش، پیش از پیدایش ارز رسمی رایج بود و اکنون دوباره به‌عنوان راهکاری عملی برای حفظ تجارت در شرایط تحریم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
احیای تهاتر در روسیه و چین
روسیه چندین معامله تهاتری با چین انجام داده است، از جمله:
- خودرو در برابر گندم
- دانه کتان در برابر لوازم خانگی و مصالح ساختمانی
- فلزات در برابر ماشین‌آلات
- خدمات در برابر مواد خام
این نوع مبادلات به دلیل دشوار بودن ردیابی و فشار کمتر تحریم‌های ثانویه مورد استقبال قرار گرفته‌اند.
نگرانی‌های ارزی و تحریم‌ها
تحریم‌های غرب مانند قطع ارتباط بانک‌های روسی با سامانه سوئیفت و هشدارهای آمریکا به بانک‌های چینی باعث افزایش اهمیت تهاتر شده است. تجارت تهاتری، مسیرهای مالی غیرمستقیم ایجاد می‌کند و تراکنش‌ها را کمتر قابل ردیابی می‌سازد.
معاملات تهاتری ایران، چین و پاکستان
نمونه‌هایی از معاملات ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۵:
- خودرو در برابر مس و روی (چین – ایران)
- قطعات خودرو در برابر پسته (چین – ایران)
- چای در برابر نفت (سریلانکا – ایران)
- نفت خام در برابر تجهیزات پالایش (ونزوئلا – ایران)
پاکستان نیز با ایران و افغانستان وارد مبادله مستقیم کالا شده و ذخایر ارزی خود را حفظ می‌کند.
مزایا و محدودیت‌ها
این نظام به کشورها کمک می‌کند تجارت خود را در شرایط تحریم حفظ کنند و کالاهای حیاتی را تأمین کنند. با این حال، مشکلاتی مانند ارزش‌گذاری کالاها، کیفیت و تطابق نیازها وجود دارد که محدودیت‌هایی ایجاد می‌کند.
واکنش کشورهای غربی
کشورهای غربی تلاش می‌کنند این روند را مهار کنند. اتحادیه اروپا، آمریکا، بریتانیا و ژاپن فهرست کالاهای اولویت‌دار (CHPL) ایجاد کرده‌اند تا کالاهای حیاتی روسیه را رصد کنند و شرکت‌ها را از معامله با کشورهایی مانند چین، هند و امارات هشدار دهند.
