به گزارش وفاق ملی، بعد از بحث‌ها پیرامون «کریدور زنگزور»، این‌بار نوبت به افغانستان رسیده است؛ جایی که پروژه راه‌آهن ۶۵۰ کیلومتری مزارشریف تا پیشاور، معادلات ترانزیتی منطقه را تغییر داده و موقعیت ایران را با تهدیدی تازه روبه‌رو کرده است. این مسیر به‌طور بالقوه می‌تواند راه سنتی ایران برای اتصال آسیای میانه به آب‌های آزاد را تضعیف کند.
اگر ایران نتواند ترانزیتی سریع، ارزان و پایدار ارائه دهد، بازارهای مهم شمال‌شرق و شرق کشور به‌سادگی به افغانستان واگذار خواهد شد.
کارشناسان تأکید دارند که هنوز فرصت برای تغییر بازی وجود دارد. یکی از راه‌ها، مشارکت سه‌جانبه یا چندجانبه با افغانستان و کشورهای آسیای مرکزی است. توسعه پروژه‌هایی نظیر خط ریلی هرات–خواف و تقویت اتصال به بندر چابهار می‌تواند جایگاه ایران را به‌عنوان شریک کلیدی منطقه تثبیت کند.
در بُعد عملیاتی نیز، اقداماتی مانند ۲۴ ساعته شدن مرز دوغارون، بهبود زیرساخت‌های گمرکی و تسریع در اجرای پروژه‌های ریلی شرقی، ظرفیت ایران را در رقابت با «ترانس‌افغان» افزایش خواهد داد.
از سوی دیگر، ارتقای بندر چابهار با همکاری هند و جذب سرمایه‌گذاری خارجی، می‌تواند مزیت راهبردی ایران را در برابر بنادر پاکستان تقویت کرده و همچنان ایران را دروازه اصلی آسیای میانه به آب‌های آزاد نگه دارد.
پروژه «ترانس‌افغان» بی‌تردید یک چالش جدی برای موقعیت ترانزیتی ایران محسوب می‌شود، اما در عین حال فرصتی برای همکاری و هم‌افزایی نیز به همراه دارد. اگر ایران با مدیریت درست، دیپلماسی فعال و سرمایه‌گذاری به‌موقع وارد عمل شود، می‌تواند از یک رقیب بالقوه به یک شریک راهبردی تبدیل شود. در غیر این صورت، خطر واگذاری بخش بزرگی از بازار ترانزیتی شمال‌شرق و شرق کشور به افغانستان وجود خواهد داشت.
