توافق ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی؛ بدون ضرب‌الاجل، با پیام‌های چندگانه
به گزارش وفاق ملی، یک رسانه آمریکایی با اشاره به جزئیات توافق اخیر ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش داده است که این توافق برخلاف انتظارها، فاقد چارچوب زمانی مشخص برای بازرسی از تاسیسات هسته‌ای ایران است. این موضوع باعث شده تحلیلگران از آن به‌عنوان گامی رو به جلو اما با ابهامات جدی یاد کنند.
جزئیات توافق ایران و آژانس
بر اساس گزارش وال‌استریت ژورنال، توافق سه‌شنبه شب میان «سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه ایران و «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در قاهره حاصل شد. ایران پس از حملات ایالات متحده به برخی تاسیسات هسته‌ای از جمله نطنز، فردو و مجتمع اصفهان، همکاری با آژانس را معلق کرده بود.
طبق این توافق:
- ایران متعهد شده گزارش‌هایی درباره وضعیت تاسیسات و ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود ارائه دهد.
- اما هیچ جدول زمانی مشخصی برای ارائه گزارش یا ورود بازرسان تعیین نشده است.
- آژانس تأکید کرده این توافق، سازوکار اطلاع‌رسانی و فرآیند بازدیدهای برنامه‌ریزی‌شده را بازتعریف می‌کند.
واکنش‌ها و ابهامات
چند دیپلمات غربی به این رسانه گفته‌اند که نبود ضرب‌الاجل روشن، می‌تواند مانع از قانع شدن دولت‌های اروپایی برای پرهیز از فعال‌سازی «مکانیزم ماشه» شود. این در حالی است که تروئیکای اروپایی (آلمان، فرانسه و انگلیس) به ایران هشدار داده بودند تنها در صورت از سرگیری همکاری شفاف با آژانس و آمادگی برای مذاکره مجدد با آمریکا، احتمالاً از بازگرداندن تحریم‌ها خودداری خواهند کرد.
اهمیت توافق در آستانه تصمیم اروپا
دولت‌های اروپایی تا پایان سپتامبر فرصت دارند درباره بازگرداندن تحریم‌ها تصمیم‌گیری کنند. توافق اخیر، از نگاه تحلیلگران، می‌تواند:
- به‌عنوان سوپاپ اطمینان دیپلماتیک عمل کند و راه را برای تأخیر در اعمال تحریم‌ها باز نگه دارد.
- یا در صورت پافشاری اروپا بر ضرب‌الاجل‌های زمانی، به‌عنوان ابزاری ناکافی تلقی شود که فشارها علیه تهران را افزایش دهد.
پیام‌های پنهان در توافق
۱. ایران: با امضای این توافق نشان داده که آماده است اصل همکاری با آژانس را ادامه دهد، اما نمی‌خواهد تحت فشار ضرب‌الاجل‌های سیاسی قرار گیرد.
۲. آژانس: سعی دارد این توافق را «گامی مثبت» معرفی کند تا از شکست کامل گفت‌وگوها جلوگیری کند.
۳. اروپا و آمریکا: همچنان در پی سنجش میزان تعهد ایران هستند تا درباره تحریم‌ها تصمیم بگیرند.
به نظر می‌رسد توافق اخیر، بیش از آنکه یک «حل بحران» باشد، یک توقف تاکتیکی برای جلوگیری از تنش فوری است. از سوی دیگر، اینکه ایران چه زمانی اجازه بازرسی واقعی خواهد داد، به تصمیمات سیاسی و امنیتی در تهران و همچنین فشارهای خارجی بستگی دارد.
اگرچه این توافق می‌تواند مانع اجرای فوری مکانیزم ماشه شود، اما در نبود جدول زمانی و ضرب‌الاجل، همچنان سایه بازگشت تحریم‌ها بر سر اقتصاد ایران باقی خواهد ماند.
