به گزارش وفاق ملی، بازگشت تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، بار دیگر موضوع تعامل چین با تهران را در مرکز توجه قرار داده است. تحلیل روزنامه South China Morning Post نشان می‌دهد که این رویداد، لحظه‌ای تعیین‌کننده برای چین، ایران و حتی نظم جهانی به شمار می‌آید.
رد طرح روسیه و چین در شورای امنیت؛ نقطه عطفی در بحران ایران
در تاریخ ۲۶ سپتامبر، شورای امنیت سازمان ملل طرح پیشنهادی روسیه و چین برای تعویق بازگشت تحریم‌های ایران را رد کرد. این تصمیم آخرین روزنه دیپلماتیک برای جلوگیری از فعال شدن مکانیسم تحریم‌ها را بست و زمینه را برای فشارهای جدید اقتصادی علیه تهران فراهم ساخت.
تنگه هرمز؛ اهرم ژئوپولیتیکی ایران
تنگه هرمز، مسیر عبور نزدیک به ۲۰ درصد نفت جهان، همواره برگ برنده ایران در شرایط فشار بوده است. تهران لزومی به بستن کامل این مسیر ندارد؛ افزایش بازرسی‌ها و پیچیده‌تر کردن حمل‌ونقل می‌تواند هزینه‌ها را بالا ببرد و بازار انرژی جهانی را متأثر کند. این اقدام یادآور قدرت ژئوپولیتیکی ایران است که حتی بدون اقدام نظامی می‌تواند نظم انرژی را تغییر دهد.
تأثیر مستقیم بر شرق آسیا و منافع چین
حدود ۸۰ درصد نفت خلیج فارس راهی آسیا می‌شود. هرگونه اختلال در تنگه هرمز ابتدا بر چین، ژاپن و کره‌جنوبی تأثیر می‌گذارد. چین به عنوان بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران، نه‌تنها در حوزه انرژی، بلکه در زمینه سرمایه‌گذاری و تنوع‌بخشی اقتصادی نیز شریک اصلی تهران است. از این رو ثبات ایران برای پکن اهمیتی راهبردی دارد.
روابط اقتصادی تهران و پکن در دوران تحریم
در سال ۲۰۲۴، حجم تجارت غیرنفتی ایران و چین به بیش از ۳۴ میلیارد دلار رسید. همچنین شرکت چینی LDK Solar قراردادی یک میلیارد یورویی برای احداث پروژه انرژی خورشیدی در ایران امضا کرد. این داده‌ها نشان می‌دهد که حتی در سایه تحریم‌ها، چین توانسته حضور اقتصادی خود را در ایران حفظ کند.
خطر تسلط آمریکا بر خلیج فارس
تحلیلگران هشدار می‌دهند اگر پکن در گسترش همکاری با ایران تردید کند، نفوذ آمریکا در خلیج فارس افزایش می‌یابد و عربستان سعودی جایگاه مسلط منطقه را تثبیت می‌کند. چنین وضعیتی، وابستگی بلندمدت چین به نظم انرژی تحت کنترل واشنگتن را تشدید می‌کند.
روسیه و چین در آزمون چندقطبی‌گرایی
نقش روسیه در حمایت از ایران محدود مانده است. ناکامی طرح مشترک روسیه و چین در شورای امنیت، ضعف ائتلاف شرق در برابر نفوذ غرب را آشکار کرد. این مسئله برای پکن اهمیت ویژه دارد؛ زیرا باید تصمیم بگیرد آیا ایران صرفاً منبع انرژی ارزان است یا یک شریک راهبردی در ساختار چندقطبی آینده.
پیام تهران به جهان جنوب
از نگاه ایران، فعال شدن تحریم‌ها نشان می‌دهد پایبندی به قواعد بین‌المللی لزوماً پاداشی ندارد. تهران اکنون بیش از گذشته به شرکای غیرغربی چون چین و روسیه متکی است تا با ایجاد مسیرهای اقتصادی جایگزین، فشار تحریم‌ها را مهار کند.
جغرافیا؛ برگ برنده تهران در نظم جدید جهانی
ایران به‌خوبی می‌داند که جغرافیای استراتژیک آن در خلیج فارس و تسلط بر تنگه هرمز، مهم‌ترین ابزار چانه‌زنی در برابر غرب است. افزایش ریسک در این منطقه می‌تواند قیمت جهانی انرژی، زنجیره‌های تأمین و حتی امنیت غذایی آسیا را تحت تأثیر قرار دهد.
آزمون پکن در برابر نظم جهانی
کارشناسان می‌گویند چین اکنون در برابر انتخابی تاریخی قرار دارد: یا با گسترش سرمایه‌گذاری در ایران ثبات انرژی و جایگاه خود در جهان جنوب را تقویت کند، یا با انفعال، میدان را به آمریکا واگذار کند.
برای جهان، این بحران فقط درباره تحریم نیست؛ بلکه درباره شکل‌گیری نظمی تازه است که در آن، تنگه هرمز به خط مقدم نبرد ژئوپولیتیکی تبدیل شده است.
