به گزارش وفاق ملی، استان اردبیل با پیشینه‌ای کهن و جایگاهی ویژه در تاریخ ایران، میزبان بناهای ارزشمند متعددی است که بخشی از هویت و اصالت این سرزمین را نمایندگی می‌کنند. در میان این آثار، حمام‌های تاریخی اردبیل جایگاه خاصی دارند؛ بناهایی که از دوران صفویه و قاجاریه بر جای مانده‌اند و روزگاری نه‌تنها محل استحمام و تطهیر، بلکه کانون تعاملات اجتماعی و فرهنگی مردم بودند.
تاریخچه حمام‌های اردبیل؛ از کارکرد اجتماعی تا نماد فرهنگی
تعدد گرمابه‌های عمومی در اردبیل به اهمیت پاکیزگی و طهارت نزد مردم این دیار بازمی‌گردد. روایت‌های تاریخی نشان می‌دهد تا حدود چهار دهه قبل، بیش از ۹۰ درصد مردم در حمام‌های عمومی استحمام می‌کردند. معماری هوشمندانه، استفاده از گنبدها، خزینه‌های آب گرم و سرد و میان‌درهای پرپیچ‌وخم برای حفظ گرما، همگی بیانگر هنر اصیل ایرانی در ساخت این بناهاست.
نام‌هایی چون حمام کهنه، اوچ‌دکان، پیر، حاج شیخ، پیر زرگر، ملاهادی و ابراهیم‌آباد تنها بخشی از این میراث ارزشمند هستند که هر یک داستانی از گذشته در دل خود جای داده‌اند.
حمام منصوریه؛ میراث قاجاری در آستانه فراموشی
یکی از شاخص‌ترین این بناها، حمام منصوریه اردبیل است؛ اثری مربوط به دوران قاجار که امروز به دلیل فرسایش، تخریب بخش‌های معماری و بلاتکلیفی مالکیتی، در آستانه نابودی قرار گرفته است. گنبد سربینه، تزیینات داخلی و بخش‌های مختلف آن به شدت آسیب دیده و اگر مرمت فوری صورت نگیرد، خطر از دست رفتن کامل این بنا جدی است.
تجربه موفق؛ حمام ظهیرالاسلام، موزه مردم‌شناسی اردبیل
در مقابل، تجربه موفق حمام ظهیرالاسلام (حمام آقانقی) نشان می‌دهد که با مرمت اصولی می‌توان این بناها را به جاذبه‌های فرهنگی تبدیل کرد. این حمام تاریخی پس از ثبت ملی و مرمت، امروز به موزه مردم‌شناسی اردبیل بدل شده و اشیای نفیس از دوره‌های صفویه، زندیه، قاجاریه و پهلوی را در معرض دید گردشگران قرار داده است.
نیاز به سرمایه‌گذاری و مشارکت بخش خصوصی
کارشناسان و مدیران میراث فرهنگی استان معتقدند که برای احیای حمام‌های تاریخی، پای سرمایه‌گذاران خصوصی باید به میان آید. تبدیل این بناها به بازارچه‌های صنایع دستی، موزه‌های تخصصی و یا مکان‌های فرهنگی می‌تواند علاوه بر حفاظت از میراث، فرصت‌های شغلی و گردشگری جدیدی نیز ایجاد کند.
به گفته فرزاد قلندری، فرماندار اردبیل، طرح احیای حمام‌ها با مشارکت بخش خصوصی در حال تدوین است و می‌تواند با ایجاد کاربری‌های نوین، جان تازه‌ای به این سازه‌ها ببخشد.
اردبیل؛ مقصدی با ظرفیت گردشگری تاریخی
استان اردبیل با آثاری چون بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی، پل هفت‌چشمه، بازار تاریخی و ده‌ها حمام و خانه تاریخی، پتانسیل بالایی در گردشگری فرهنگی دارد. مرمت و احیای حمام‌های تاریخی می‌تواند این ظرفیت را تکمیل کند و گردشگران داخلی و خارجی بیشتری را به سمت اردبیل جذب نماید.
