تحول در پژوهش‌های پزشکی ایران با حمایت ویژه بنیاد ملی علم؛ پزشکی دقیق، راهکار نوین مقابله با بیماری‌های غیرواگیر
به گزارش وفاق ملی، در سال‌های اخیر، تحولات عظیمی در علوم پزشکی و فناوری‌های نوین مرتبط با درمان بیماری‌ها رقم خورده است که پزشکی دقیق را به عنوان یکی از کلیدهای اصلی ارتقای کیفیت
و درمانی معرفی کرده‌اند. پزشکی دقیق یا Precision Medicine، رویکردی است که بر اساس ویژگی‌های ژنتیکی، زیستی و محیطی هر فرد، درمان‌های شخصی‌سازی‌شده و مؤثرتری ارائه می‌دهد. در این میان، بیماری‌های غیرواگیر مانند دیابت، سرطان، بیماری‌های قلبی و عروقی که به‌طور عمده بار سنگینی بر نظام سلامت کشورها وارد می‌کنند، نیازمند راهکارهای نوین و هدفمند درمانی هستند که پزشکی دقیق می‌تواند پاسخ مناسبی به آن‌ها بدهد.
در این راستا، بنیاد ملی علم ایران (INSF) با هدف حمایت از توسعه علم و فناوری در حوزه سلامت، اقدام به انتشار فراخوانی با عنوان «برنامه راهبری علمی برای استفاده از پزشکی دقیق در بیماری‌های غیر واگیر» کرده است. این فراخوان علاوه بر نشان دادن نگاه جدی کشور به اهمیت پزشکی دقیق، فرصتی بی‌نظیر برای اعضای هیات‌علمی دانشگاه‌ها و پژوهشگران حوزه پزشکی است تا بتوانند طرح‌های نوآورانه و کاربردی خود را با حمایت مالی تا دو برابر سقف معمول بنیاد پیش ببرند. این میزان افزایش حمایت مالی نشان‌دهنده اهمیت بالای این حوزه در سیاست‌گذاری‌های علمی و فناوری ایران است.
چشم‌انداز فراخوان و اهمیت پزشکی دقیق
هدف اصلی این برنامه، بهره‌گیری از نشانگرهای زیستی و داده‌های مختلف مانند ژنومیک، پروتئومیک، متابولومیک، اپیدمیولوژیک و بالینی برای توسعه راهبردهای شخصی‌سازی شده در پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری‌های غیرواگیر است. با استفاده از این داده‌های پیچیده و گسترده، امکان طراحی الگوریتم‌های پیش‌بینی دقیق‌تر و سیستم‌های درمانی متناسب با ویژگی‌های هر بیمار فراهم می‌شود که این امر نه تنها اثربخشی درمان را افزایش می‌دهد، بلکه عوارض جانبی ناشی از درمان‌های غیرهدفمند را نیز به حداقل می‌رساند.
در محورهای فراخوان، موضوعات مهمی همچون دیابت و اختلالات متابولیک، سرطان‌ها، بیماری‌های قلبی عروقی و فناوری‌های نوین مثل هوش مصنوعی و یادگیری ماشین دیده می‌شود که همگی از اولویت‌های جدی حوزه سلامت در ایران و جهان به شمار می‌آیند. به طور مثال، در حوزه سرطان‌ها، استفاده از روش‌های تشخیص زودهنگام و درمان‌های شخصی‌سازی شده می‌تواند تاثیر قابل توجهی در کاهش مرگ و میر و افزایش کیفیت زندگی بیماران داشته باشد.
همچنین تاکید بر استفاده از فناوری‌های نوین و هوش مصنوعی نشان‌دهنده نگاه آینده‌نگرانه و پیشرفته بنیاد ملی علم به تلفیق علوم پزشکی و فناوری‌های دیجیتال است. این ترکیب می‌تواند انقلابی در نحوه تحلیل داده‌های پزشکی ایجاد کند و ابزارهای نوینی برای تشخیص، پیش‌بینی و درمان طراحی نماید.
چالش‌ها و فرصت‌های پیش رو
بیماری‌های غیرواگیر، از جمله مهم‌ترین چالش‌های سلامت عمومی در ایران و جهان هستند که هزینه‌های هنگفتی بر نظام‌های بهداشتی تحمیل می‌کنند. رویکردهای سنتی درمانی معمولاً به صورت یکسان برای همه بیماران به کار می‌رود، در حالی که تفاوت‌های ژنتیکی و زیستی فردی در پاسخ به درمان‌ها بسیار تعیین‌کننده است. بنابراین، سرمایه‌گذاری در پزشکی دقیق می‌تواند به طور چشمگیری اثربخشی درمان‌ها را افزایش داده و بار بیماری را کاهش دهد.
با این حال، ورود به حوزه پزشکی دقیق نیازمند زیرساخت‌های علمی و فناوری قوی، دسترسی به داده‌های ژنومی و زیستی گسترده، و همچنین همکاری بین رشته‌ای محققان پزشکی، زیست‌شناسی، فناوری اطلاعات و هوش مصنوعی است. فراخوان بنیاد ملی علم ایران با فراهم کردن حمایت مالی گسترده، می‌تواند محرک قدرتمندی برای توسعه این زیرساخت‌ها و شکل‌گیری تیم‌های تحقیقاتی بین رشته‌ای در کشور باشد.
اهمیت حمایت‌های مالی دو برابری
افزایش سقف حمایت مالی تا دو برابر معمول، یک اقدام استراتژیک است که می‌تواند انگیزه‌های پژوهشگران را برای ورود به پروژه‌های چالش‌برانگیز و بلندمدت پزشکی دقیق تقویت کند. چنین حمایتی امکان خرید تجهیزات پیشرفته، جذب نیروی متخصص، انجام مطالعات بالینی گسترده و استفاده از فناوری‌های نوین را فراهم می‌کند که به طور معمول به دلیل هزینه‌های بالا محدودیت ایجاد می‌کرد.
علاوه بر این، این حمایت مالی می‌تواند زمینه‌ساز شکل‌گیری همکاری‌های بین‌المللی و دسترسی به شبکه‌های علمی جهانی شود که برای پیشرفت در پزشکی دقیق بسیار حیاتی است.
نتیجه‌گیری
فراخوان بنیاد ملی علم ایران برای حمایت از پژوهش‌های پزشکی دقیق در بیماری‌های غیرواگیر، گامی مهم و مثبت در جهت ارتقای کیفیت و اثربخشی نظام سلامت کشور است. این برنامه می‌تواند باعث تسریع توسعه دانش و فناوری‌های نوین در این حوزه شده و به درمان‌های هدفمند و شخصی‌سازی‌شده منجر شود که نهایتاً زندگی میلیون‌ها بیمار را بهبود خواهد بخشید.
با توجه به روند رو به رشد بیماری‌های غیرواگیر و پیچیدگی‌های مرتبط با درمان آن‌ها، سرمایه‌گذاری در پزشکی دقیق نه تنها ضرورتی علمی بلکه یک الزام اجتماعی و اقتصادی برای ایران محسوب می‌شود. حمایت بنیاد ملی علم با این فراخوان، نویدبخش آینده‌ای روشن‌تر و علمی‌تر برای سلامت جامعه است که با تلاش مستمر پژوهشگران و همکاری نهادی تحقق خواهد یافت.
