به گزارش وفاق ملی، امروز، ۲۱ تیرماه، مصادف با «روز جهانی مقابله با گردوغبار» است؛ روزی که با ابتکار جمهوری اسلامی ایران و تصویب مجمع عمومی سازمان ملل در تقویم بین‌المللی ثبت شد. حرکتی تاریخی که نشان داد ایران نه‌تنها قربانی طوفان‌های شن و خاک است، بلکه پرچم‌دار مبارزه با این تهدید خاموش نیز هست.
تهدید فرامرزی، بحرانی جهانی
گردوغبار، این مهمان ناخوانده، دیگر محدود به مرزها نیست. خاورمیانه و شمال آفریقا حالا بدل به کانون‌های آتش‌فشان خاکی شده‌اند؛ طوفان‌هایی که سلامت انسان‌ها، کشاورزی، منابع آب و حتی امنیت غذایی و اجتماعی را درهم می‌کوبند.
-الهه موحدی کارشناس محیط زیست- با لحنی پر از دغدغه هشدار می‌دهد:
“حدود ۶۰ درصد تالاب‌های ایران، که زمانی سپر دفاعی طبیعت بودند، حالا خود به بمب‌های غبارخیز بدل شده‌اند. هامون، گاوخونی، هورالعظیم و بختگان دیگر نفس نمی‌کشند؛ و هر وزش باد، مرگ را صدها کیلومتر دورتر می‌برد.”
خشکی تالاب‌ها، آغاز کابوس گرد و غبار
موحدی می‌گوید خشک‌شدن تالاب‌ها به‌دلیل کاهش بارندگی، برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی و نادیده‌گرفتن حق‌آبه زیست‌محیطی، بزرگ‌ترین تراژدی زیست‌محیطی ایران است. وی با اشاره به وسعت کانون‌های غبارخیز داخلی – حدود ۳۴.۶ میلیون هکتار – هشدار داد که بسیاری از این طوفان‌ها منشأ داخلی دارند، اما تهدید خارجی را هم نباید نادیده گرفت:
“در اطراف ایران، ۲۷۰ میلیون هکتار زمین‌های مستعد غبارخیزی وجود دارد که می‌توانند ابرهای خاکی به وسعت ۱۴۷ میلیون هکتار تولید کنند. کشورهای همسایه ۳.۷ برابر ایران گردوغبار تولید می‌کنند.”
تهران در محاصره غبار؛ صدای نفس‌های تالاب صالحیه
او درباره گردوغبار اخیر تهران گفت:
“تالاب صالحیه، که زمانی سرشار از حیات بود، قربانی زهکش‌های بی‌رویه کشاورزی و کاهش سطح آب‌های زیرزمینی شد. چرای بی‌رویه دام‌ها، پوشش گیاهی را از بین برد و حالا این منطقه به دشت مرگ بدل شده است؛ هر وزش باد، خاک خشک و ریزگردها را روانه پایتخت می‌کند.”
فاجعه‌ای قابل پیشگیری
موحدی تاکید می‌کند:
“این بحران نتیجه توسعه‌های صنعتی بی‌محابا و مدیریت غلط منابع طبیعی است. تالاب‌ها در اولویت نبودند و حالا سلامت شهروندان و اکوسیستم‌های کلان هم در خطر است.”
راه‌حل: از همکاری منطقه‌ای تا اصلاح سیاست‌های داخلی
این کارشناس معتقد است راه نجات ایران از این بحران، هم در تعامل با کشورهای همسایه مثل عراق، سوریه و ترکیه است و هم در بازنگری جدی سیاست‌های آب داخلی:
اگر حق‌آبه تالاب‌ها تأمین نشود و مدیریت جامع آب جایگزین نگاه بخشی نشود، چرخه خشکی و غبار ادامه خواهد یافت.
امید هنوز زنده است
او در پایان می‌گوید:
“گردوغبار فقط یک پدیده طبیعی نیست؛ محصول عملکرد ما انسان‌هاست. ما می‌توانیم با اصلاح سیاست‌ها و رفتارهایمان، نقطه پایان این بحران باشیم یا آغازگر بهبودی بزرگ.”
