به گزارش وفاق ملی، در هفته دولت، _محسن جوادی معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی_ در یک ویدئوی کوتاه دو دقیقه‌ای گزارشی از عملکرد خود ارائه کرد و جمله‌ای گفت که اکنون به محل بحث جدی در جامعه نشر تبدیل شده است. او کتاب را «دماسنج فرهنگ» دانست؛ اما نگاهی به وضعیت واقعی بازار کتاب و نشر در کشور نشان می‌دهد این دماسنج، اگر سالم باشد، از تب و بیماری فرهنگ خبر می‌دهد نه از سلامت آن.
واقعیت بازار نشر و کتابفروشی‌ها در ایران حکایت دیگری دارد. محسن جوادی از فروش پایین به شدت گلایه‌مندند و ناشران هم ترجیح می‌دهند از انتشار آثار تازه صرف‌نظر کنند، مگر آنکه کتابی با فروش تضمین‌شده – عمدتاً آثار ترجمه یا نویسندگان مشهور – در دست داشته باشند. نتیجه این شرایط چیزی جز افول آثار تألیفی ایرانی و بی‌انگیزه شدن نویسندگان برای نوشتن نیست. اگر این روند ادامه یابد، ادبیات بومی و تألیف داخلی به حاشیه رانده می‌شود و چرخه فرهنگی کشور بیش از پیش وابسته به ترجمه خواهد شد.
از سوی دیگر، شمارگان کتاب در ایران به عدد نگران‌کننده ۳۵۰ نسخه و کمتر رسیده است؛ آماری که به‌خوبی نشان می‌دهد «بدن فرهنگ» رو به احتضار است. وقتی ناشران توان مالی و جسارت لازم برای انتشار آثار جدید را از دست می‌دهند، کتابفروشان یکی پس از دیگری چراغ مغازه‌هایشان را خاموش می‌کنند و مخاطب هم با قفسه‌های خالی‌تر روبه‌رو می‌شود. این یعنی همان دماسنجی که معاون فرهنگی از آن سخن گفت، هشدار وضعیت بحرانی می‌دهد.
با وجود این واقعیت‌ها، معاونت فرهنگی وزارت ارشاد به جای گفت‌وگو با رسانه‌ها و پاسخگویی مستقیم، تنها به یک ویدئوی تبلیغاتی بسنده می‌کند. در حالی که فعالان نشر و کتابفروشان نیازمند برنامه‌های حمایتی عملی هستند؛ از بازنگری در نمایشگاه کتاب و نقش کتابفروشی‌ها گرفته تا سیاست‌های حمایتی برای چاپ آثار تألیفی.
فرهنگ را نمی‌توان تنها با شعار و استعاره حفظ کرد. همان‌طور که یک بیمار با قرائت تب‌سنج درمان نمی‌شود، فرهنگ و کتاب نیز تنها با بیان اینکه «کتاب دماسنج فرهنگ است» از بحران نجات نمی‌یابد. لازم است مدیران فرهنگی، به‌ویژه در شرایط بحرانی پس از جنگ‌ها و فشارهای اقتصادی، مستقیماً پای درد دل ناشران و کتابفروشان بنشینند، وضعیت بازار را از نزدیک لمس کنند و از آن‌ها راهکار بگیرند.
این روزها، بی‌عملی معاونت فرهنگی و گرفتار شدن آن در انتصاب‌ها و کارهای روزمره، بیش از همیشه مشهود است. اگر برای این وضعیت فکری نشود، فرهنگ مکتوب ایران با سرعت بیشتری به سمت فراموشی پیش خواهد رفت. همان‌گونه که نگارنده این متن تأکید می‌کند، شاید دماسنج نصب‌شده در اتاق معاونت فرهنگی درست کار نکند؛ اما در میدان واقعی نشر، صدای آژیر هشدار بلند است.
