ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین، در تازهترین گفتوگوی خود با خبرنگاران تأکید کرده است که توافقهای امنیتی با ایالات متحده، اروپا و دیگر شرکا میتواند جایگزین مسیر عضویت در ناتو باشد. این موضع، بهعنوان یک مصالحه از سوی اوکراین، نشاندهنده تغییر رویکردی است که در بطن بحران امنیتی این کشور شکل گرفته است.
اوکراین و جستوجوی جایگزین برای ناتو
از ابتدای بحران، خواست اصلی کییف پیوستن به پیمان آتلانتیک شمالی بود؛ هدفی که بهزعم زلنسکی میتوانست امنیتی مشابه ماده ۵ ناتو برای اوکراین فراهم کند. با این حال، مخالفت برخی شرکای اروپایی و آمریکایی موجب شد اوکراین به سمت توافقهای دوجانبه و چندجانبه حرکت کند. زلنسکی اکنون تضمینهای امنیتی از سوی آمریکا، اروپا، کانادا و ژاپن را فرصتی برای جلوگیری از حمله دوباره روسیه میداند و تأکید دارد این توافقها باید الزامآور و قانونی باشند.
موضع روسیه در برابر جاهطلبیهای اوکراین
در سوی دیگر، روسیه بارها اعلام کرده است که اوکراین باید از تلاش برای عضویت در ناتو دست بکشد. کرملین خواستار بیطرفی رسمی اوکراین و عدم استقرار نیروهای ناتو در خاک این کشور است. علاوه بر این، مسکو خروج نیروهای اوکراینی از منطقه دونباس را یکی از شروط اصلی خود مطرح کرده است. این مواضع نشان میدهد که روسیه امنیت خود را در گرو محدودسازی حضور ناتو در مرزهایش میبیند.
تضاد دیدگاهها و پیامدهای منطقهای
تضاد میان خواستههای اوکراین و شروط روسیه، تصویری روشن از شکاف امنیتی در اروپای شرقی ارائه میدهد. اوکراین به دنبال تقویت بازدارندگی از طریق همکاریهای بینالمللی است، در حالی که روسیه بر بیطرفی و محدودسازی حضور خارجی تأکید دارد. این اختلاف مسیرها نهتنها آینده اوکراین، بلکه معادلات امنیتی کل منطقه را تحت تأثیر قرار میدهد.
اظهارات زلنسکی و مواضع روسیه نشان میدهد که بحران اوکراین وارد مرحلهای تازه شده است؛ مرحلهای که در آن تضمینهای امنیتی میتوانند جایگزین عضویت رسمی در ناتو شوند، اما همچنان با مخالفت جدی مسکو روبهرو هستند. این وضعیت، اوکراین را در موقعیتی قرار داده که باید میان مصالحه با شرکا و فشارهای روسیه، راهی برای حفظ امنیت و استقلال خود بیابد.
