به گزارش وفاق ملی، عکسی نمادین از عکاس حیات وحش، «دیمیتری کوخ»، که خرس‌های قطبی را در ساختمان‌های متروکه یک جزیره روسی به تصویر کشیده، توجه‌ها را به تغییرات گسترده‌تری در رفتار این حیوانات جلب می‌کند.
دیمیتری کوخ و تیمش در سپتامبر ۲۰۲۱ در حال قایق‌سواری در شبه‌جزیره دورافتاده «چوکوتکا» در شمال‌شرقی روسیه بودند. آن‌ها قصد داشتند به جزیره «ورانگل»، که به عنوان مکانی مشهور برای تجمع خرس‌های قطبی شناخته می‌شود، بروند که ناگهان وضعیت جوی تغییر کرد.
کوخ به یاد می‌آورد: «ما با طوفانی شدید روبرو شدیم، با باد و امواجی بسیار قوی، و تلاش کردیم جایی برای پناه‌گرفتن پیدا کنیم؛ چرا که قایق ما کوچک بود.» آن‌ها در نزدیکی ساحل سنگی جزیره‌ای کوچک و خالی به نام «کولیوچین»، که میزبان یک ایستگاه هواشناسی متروکه از دوران شوروی بود، پناه گرفتند و به طور غیرمنتظره با واقعیتی شگفت‌انگیز مواجه شدند.
کوخ می‌گوید: «ما حرکتی در جزیره دیدیم و دوربین دوچشمی‌مان را برداشتیم. سپس خرس‌های قطبی را دیدیم که در حال گشت و گذار بودند، شاید ۱۵ یا ۲۰ تا.» او ادامه می‌دهد: «ما شگفت‌زده شدیم، زیرا هرگز انتظار نداشتیم که خرس‌های قطبی را تا این حد نزدیک به جنوب ببینیم. در این زمان از سال، آن‌ها باید روی یخ دریا باشند و معمولاً در جزیره ورانگل قرار دارند.»
دیمیتری کوخ خرس‌ها را در حین حرکت در اطراف شبه جزیره چوکوتکا در منتهی الیه شمال شرقی روسیه مشاهده کرد.
«ایستگاه هواشناسی کولیوچین» در اوایل دهه ۱۹۹۰ پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی متروکه شد. عکاسی از خرس‌ها در این جزیره به دلیل خطرات موجود بسیار دشوار بود. بنابراین، کوخ تصمیم گرفت از یک پهپاد استفاده کند. او زمان زیادی را صرف عادت‌دادن خرس‌ها به وسیله‌ی پرنده کرد و سپس به آرامی آن را نزدیک‌تر پرواز داد. او در حین تماشای آن‌ها، متوجه شد که برخی از خرس‌ها درون ساختمان‌ها هستند.
کوخ می‌گوید: «متوجه شدم که این یک موقعیت عالی برای عکاسی است، زیرا این ساختمان‌ها قدیمی و ویران شده‌اند و حیواناتی که از داخل آن‌ها به بیرون نگاه می‌کنند، تصویری زیبا خلق می‌کند.» او ادامه می‌دهد: «و وضعیت جوی هم بسیار جالب بود [باد و باران و مه] که برای عکاسی مناسب است! بنابراین همه چیز به خوبی پیش رفت.»
یکی از عکس‌ها خرسی را در ورودی ایستگاه هواشناسی نشان می‌دهد و دیگری خرسی را به تصویر می‌کشد که از پنجره به بیرون نگاه می‌کند. این عکس با عنوان «خانه خرس‌ها» جایزه معتبر عکاس حیات وحش سال را برای کوخ به ارمغان آورد که هر ساله توسط موزه تاریخ طبیعی لندن اهدا می‌شود. او می‌گوید: «این بهترین عکسی است که من تا به حال گرفته‌ام و فکر می‌کنم هرگز نتوانم آن را تکرار کنم.»
خرس‌ها به محل سکونت انسان نزدیک‌تر شده‌اند
«تام اسمیت»، استاد علوم حیات وحش در دانشگاه «بریگم یانگ» در یوتا، سال‌ها را به انجام تحقیقات میدانی میان خرس‌ها، از جمله خرس‌های قطبی اختصاص داده است. او با اشاره به اینکه دیدن خرس‌های قطبی در ساختمان‌های متروکه غیرمعمول نیست، می‌گوید: «این حیوانات کنجکاو هستند و معمولاً ما آن‌ها را در سازه‌های انسانی یا روی ماشین‌ها و لوله‌های نفتی می‌بینیم.» اما او هشدار می‌دهد که یک روند نگران‌کننده‌تر در سراسر شمالگان وجود دارد: با ذوب‌شدن یخ دریا، خرس‌های قطبی به سمت مناطق مسکونی نزدیک‌تر یا وارد آن‌ها می‌شوند تا از زباله‌ها تغذیه کنند. اسمیت می‌گوید: «آن‌ها به طور فزاینده‌ای به سمت سکونتگاه‌های انسانی کشیده می‌شوند و این امر ممکن است به تعارضات با انسان‌ها منجر شود.»
اسمیت اشاره می‌کند که مشکل دورشدن خرس‌های قطبی از زیستگاهشان دو جنبه دارد. یکی اینکه جوامع دور افتاده شمالی معمولاً از چاله‌های زباله باز نزدیک روستاها استفاده می‌کنند. او بیان می‌کند که تأمین زباله به گونه‌ای که نتوان به آن دسترسی پیدا کرد، مانند استفاده از سطل‌های زباله مقاوم در برابر خرس و محل‌های دفن زباله محصور، هزینه‌بر است و این موضوع در گذشته ضرورتی نداشت. او می‌گوید: «نفوذ فرهنگ غربی در شمال به ایجاد اقتصادی یکبار مصرف منجر شده که هرگز در آنجا وجود نداشته است.» او ادامه می‌دهد: «این فرهنگ‌ها هرگز جامعه‌ای یکبار مصرف نداشتند، بنابراین مفهوم تأمین امنیت زباله برای آن‌ها پدیده‌ای جدید است.»
اسمیت در ادامه توضیح می‌دهد که خرس‌های قطبی به دلیل کاهش یخ دریا ناشی از تغییرات اقلیمی، زمان بیشتری را روی خشکی می‌گذرانند. همچنین، این خرس‌ها لانه‌های خود را از یخ به زمین منتقل می‌کنند تا از خطر ناپایداری یخ دریا جلوگیری کنند. تحقیقات انجام شده در شمال آلاسکا نشان می‌دهد که بدون وجود یخ دریا، خرس‌ها نمی‌توانند به شکار فک‌های چرب که غذای اصلی آن‌هاست بپردازند و در نتیجه ممکن است به غذاهای زمینی، اعم از شکار یا زباله، روی آورند.
اسمیت می‌گوید: «بنابراین انتظار داریم که تعداد بیشتری از خرس‌ها به سمت خشکی بیایند. آن‌ها گرسنه هستند و به گودال‌های زباله جذب می‌شوند.» این گودال‌ها معمولاً در نزدیکی روستاها قرار دارند. او هشدار می‌دهد: «به همین دلیل، باید برای تعرض بیش‌ازپیش خرس‌ها آمادگی داشته باشیم.»
اسمیت تأکید می‌کند که حمله خرس‌های قطبی به انسان‌ها بسیار نادر است. بر اساس یک مطالعه، در طول بیش از یک قرن، از ۱۸۷۰ تا ۲۰۱۴، تنها ۷۳ حمله از سوی خرس‌های وحشی قطبی به انسان‌ها ثبت شده است که در پنج کشور دارای خرس‌های قطبی شامل کانادا، گرینلند، نروژ، روسیه و ایالات متحده توزیع شده‌اند. از این تعداد، بیست مورد کشنده و ۶۳ مورد به جراحت منجر شده است. چون حملات معمولاً شامل بیش از یک نفر هستند، تعداد کل مرگ‌ها و جراحات بیشتر از تعداد حملات است.
اسمیت می‌گوید بر خلاف گربه‌سانان بزرگ مانند ببرها و شیرها که انسان‌ها را به عنوان طعمه بالقوه می‌بینند، ما بخشی از رژیم غذایی طبیعی خرس‌ها نیستیم. او تصریح می‌کند: «این یک افسانه جهانی است که [خرس‌های قطبی] تنها خرسی هستند که انسان‌ها را تعقیب و شکار می‌کنند.»
بااین‌حال، مواردی وجود داشته که خرس‌های قطبی به مردم حمله کرده‌اند و احتمال خطر از سوی خرس‌های نر دچار سوءتغذیه بیشتر است. تحقیقات نشان می‌دهد که در برخی موارد، خرس‌های گرسنه که به غذاهای انسانی عادت کرده‌اند، ممکن است انسان‌ها را به عنوان طعمه ببینند. اسمیت بیان می‌کند که مشکل نزدیکی فزاینده خرس‌ها به انسان‌هاست، نه شکار انسان به طور خاص توسط آن‌ها. او می‌افزاید: «خرس‌ها به دنبال زباله هستند و وارد روستاها می‌شوند و قادرند درها و پنجره‌ها را بشکنند. بنابراین ما شاهد افزایش این برخوردها بوده‌ایم.»
گرسنگی عامل تعرض خرس‌های قطبی است
مقاله‌ای تحقیقاتی در سال ۲۰۲۲، هشدار داد که غذاهای منبع انسانی، به ویژه زباله‌ها، به عنوان تهدیدی جدید برای خرس‌های قطبی به شمار می‌آیند. براساس این مقاله، استفاده از غذاهای تأمین‌شده توسط انسان، از جمله غذاهایی که از محل‌های زباله به دست می‌آید، در حال افزایش است. به همین دلیل، برخی جوامع در مناطق شمالگان شاهد ورود غیرمعمول و چشمگیر تعدادی خرس قطبی بوده‌اند. این تحقیق نشان می‌دهد که وقتی به خرس‌های قطبی گزینه‌ای بین یخ دریا و محل‌های زباله داده می‌شود، آن‌ها هنوز یخ دریا را ترجیح می‌دهند که این موضوع نشان‌دهنده نیاز آن‌ها به منابع غذایی موجود در محل‌های زباله است.
برای نمونه، در سال ۲۰۱۹، شصت خرس قطبی در یک محل زباله نزدیک روستای «ریرکایپی» واقع در منطقه چوکوتکا روسیه جمع شدند که تنها چند صد متر با روستا فاصله داشت. این خرس‌ها حتی به داخل روستا نیز راه پیدا کردند و موجب نگرانی ساکنان شدند و آن‌ها را وادار کردند تا برنامه‌های عمومی را لغو کرده و فرزندان خود را در خانه نگه دارند. اما به محض تشکیل و ضخیم شدن یخ دریا، خرس‌های قطبی محل را ترک کرده و به دریا بازگشتند.
در سال ۲۰۱۹، مجمع‌الجزایر دورافتاده «نوایا زملیا» در روسیه، شاهد ورود مشابهی از ۵۲ خرس قطبی بود. محققان اشاره می‌کنند که اگرچه خرس‌های قطبی در سال‌های گذشته نیز به محل‌های زباله مراجعه کرده بودند، این واقعه بی‌سابقه بوده است و احتمال می‌رود که این وضعیت ناشی از کاهش یخ دریا باشد. همچنین در «آرویات»، یک جامعه مسکونی در نوناووت کانادا، تعداد خرس‌های قطبی که از محل زباله محلی استفاده می‌کنند، هر سال از زمان آغاز ثبت آمار در دهه ۱۹۶۰ افزایش یافته است.
اسمیت تأکید می‌کند که صرف زمان بیشتر روی خشکی می‌تواند تهدیدی جدی برای بقای بلندمدت خرس‌های قطبی باشد؛ زیرا رژیم غذایی دریایی برای آن‌ها بسیار مناسب‌تر است. به‌ویژه، محتوای چربی بالای طعمه‌های محبوب آن‌ها، یعنی فک‌ها، برای سلامتی‌شان حیاتی است. چربی موجود در فک‌ها حدود ۷۰ درصد از رژیم غذایی طبیعی خرس‌های قطبی را که روی یخ‌های دریا زندگی می‌کنند، تشکیل می‌دهد. این نوع چربی دو برابر انرژی بیشتری نسبت به عضله دارد. در واقع، وقتی خرس‌ها فکی را شکار می‌کنند، عمدتاً چربی آن را مصرف کرده و گوشت را رها می‌کنند. برای شکار فک‌ها، خرس‌ها به یخ دریا نیاز دارند؛ آن‌ها روی یخ کمین می‌کنند یا در کنار حفره‌های تنفسی منتظر می‌مانند تا فک‌ها ظاهر شوند. مطالعات نشان می‌دهد که در ۵۰ سال گذشته، با کاهش یخ‌های دریایی، تعداد خرس‌های قطبی نیز کاهش یافته است.
اسمیت می‌گوید: «خرس‌ها از [چربی فک] برای تمامی نیازهای خود استفاده می‌کنند: رشد، نگهداری، تولید مثل و حفظ دمای بدن.» او اضافه می‌کند: «آن‌ها تنها به یک فک و مقداری آب نیاز دارند و به راحتی زندگی می‌کنند. این حیوانات واقعاً خاص هستند.» او توضیح می‌دهد که این خرس‌ها می‌توانند بدون مواجهه با کمبودهای تغذیه‌ای، روی رژیم غذایی پرچرب و مبتنی بر فک زنده بمانند: «این یک شگفتی متابولیکی است.»
زمانی که خرس‌ها به فک‌ها دسترسی ندارند و به جای آن به طعمه‌های کم‌چرب‌تر روی خشکی، مانند پرندگان قطبی، تخم پرندگان یا زباله‌ها روی می‌آورند، سلامت و نرخ تولید مثل آن‌ها کاهش یافته و در معرض خطر گرسنگی قرار می‌گیرند. تحقیقات نشان می‌دهد که خرس‌های قطبی در خشکی روزانه حدود یک کیلوگرم از توده بدنی خود را از دست می‌دهند.
اسمیت ابراز نگرانی می‌کند که این حیوانات نتوانند به رژیم غذایی گیاهی و زمینی عادت کنند. او ادامه می‌دهد: «یکی از مشکلات ما با تغییرات اقلیمی این است که سرعت دگرگونی‌ها بسیار بالا است.» او هشدار می‌دهد که زمان کافی برای خرس‌های قطبی که به طور خاص برای زندگی بر اساس رژیم غذایی پستانداران دریایی تکامل یافته‌اند، وجود ندارد تا دوباره به زندگی دائمی روی خشکی سازگار شوند: «ما نگرانیم که این حیوان نتواند دوباره به رژیم غذایی گیاهی و زمینی عادت کند. اگر آن‌ها مجبور شوند همیشه روی خشکی بمانند، به عنوان یک گونه، از بین خواهند رفت.»
اسمیت و دیگر پژوهشگران از دولت‌ها درخواست کمک مالی برای تأمین امنیت زباله‌دانی‌های نزدیک به روستاهای ساحلی از خرس‌ها دارند. او بیان می‌کند: «این کار بسیار پرهزینه است. آن‌ها به کمک نیاز دارند. درخواست زیادی نیست که زباله‌ها را به گونه‌ای امن‌تر کنیم که هم برای مردم و هم برای خرس‌ها ایمن باشد.» او هشدار می‌دهد که در غیر این صورت، مردم ممکن است برای حفظ امنیت خود با افزایش تعداد خرس‌ها در روستاهایشان، آن‌ها را بکشند: «دیدن اینکه خرس‌ها به دلیل عواملی قابل پیشگیری [مانند زباله‌های غیرامن] جان خود را از دست بدهند، واقعاً تأسف‌برانگیز است.»
در شهر «چرچیل» کانادا، بسته‌شدن یک محل زباله باز به همراه دیگر اقدامات، باعث کاهش آسیب‌ها و خطرات انسانی شده است. اسمیت و همکارانش در حال بررسی مجموعه‌ای از تدابیر اضافی برای کمک به جوامع در همزیستی با خرس‌های قطبی هستند، از جمله استفاده از اسپری مخصوص خرس.
تفسیر دیگر
با وجود اینکه درگیری‌های واقعی میان انسان و خرس در حال وقوع است، همان‌طور که واکنش‌ها به عکس‌های کوخ نشان می‌دهد مردم در سرتاسر جهان همچنان به تماشای تصاویر خرس‌های قطبی علاقه‌مندند. او در یک تماس ویدیویی، مجموعه‌ای از آثار هنری و حتی خالکوبی‌هایی را به نمایش می‌گذارد که در واکنش به این تصاویر خلق شده‌اند.
کوخ می‌گوید: «این لحظه واقعاً شگفت‌انگیز بود؛ من ایمیل‌ها و درخواست‌های مصاحبه زیادی دریافت کردم و بسیاری از مردم درباره این تصاویر با من صحبت می‌کردند. آن‌ها معمولاً می‌گفتند که این تصویر پساآخرالزمانی است و اگر به همین شیوه به زندگی ادامه دهیم، سیاره ما به این شکل درخواهد آمد.»
برای کوخ، عکس‌های خرس‌های قطبی درهای زیادی را به روی او گشود و او به سفرهای دیگری برای عکاسی از انواع حیات وحش دریایی رفته است. اما وقتی به سفر طوفانی‌اش به چوکوتکا فکر می‌کند، دوباره به رابطه میان مردم و خرس‌های قطبی برمی‌گردد. او می‌گوید: «حتی در این منطقه دورافتاده و بکر، زباله‌های انسانی مشهود است: بشکه‌های رها شده و بشکه‌های سوخت که در این ناحیه از قطب شمال روسیه دیده می‌شود. این یک مشکل شناخته‌شده است؛ زیرا در دوران اتحاد جماهیر شوروی، هزاران بشکه سوخت به آنجا آورده و رها شدند، چرا که بازگرداندن آن‌ها هزینه‌بر بود. بنابراین هنوز هم در آنجا باقی مانده‌اند و خرس‌های قطبی در اطراف آن‌ها پرسه می‌زنند.» او به مجموعه عکس‌های ایستگاه هواشناسی متروکه اشاره می‌کند که در آن تصویری از خرس‌ها در محیطی پر از بشکه‌های پراکنده وجود دارد.
اما کوخ همچنین تأکید می‌کند که این تصاویر می‌توانند به طرق مختلف تفسیر شوند؛ هم به عنوان هشداری درباره تأثیرات ما بر سیاره، و هم به عنوان گواهی بر قدرت و تاب‌آوری طبیعت.
کوخ می‌گوید: «وقتی عکس می‌گرفتم، به تضاد شدید بین حیوانات زنده و این سازه‌های ویران شده فکر می‌کردم». او بطری و فنجانی را بالا می‌آورد و می‌گوید: «شما می‌دانید، همه چیزهایی که ما می‌سازیم ازجمله این بطری و این فنجان، همه محصول دست انسان هستند و اگر ما به ساختن آن‌ها ادامه ندهیم روزی نابود خواهند شد. اگر بشریت شکست بخورد، هیچ نشانی از ما باقی نخواهد ماند. اما زندگی همچنان ادامه خواهد داشت.»
