به گزارش وفاق ملی، در زندگی مشترک، یکی از مهم‌ترین عواملی که می‌تواند از بروز اختلافات جلوگیری کند، آگاهی از حقوق قانونی و استفاده از ابزارهای حقوقی مناسب است. شروط ضمن عقد که در هنگام عقد نکاح درج می‌شوند، یکی از این ابزارهای قانونی هستند که می‌توانند نقش چشمگیری در تأمین حقوق و تکالیف زوجین داشته باشند. در این زمینه، کمال رئوف، وکیل پایه یک دادگستری و عضو مرکز وکلای قوه قضائیه، در گفتگو با خبرنگار مهر، بر اهمیت شروط ضمن عقد تأکید کرد و توضیح داد که این شروط می‌توانند از بروز اختلافات زناشویی جلوگیری کرده و به زوجین کمک کنند تا حقوق خود را در زندگی مشترک صیانت کنند.
تعریف و اهمیت شروط ضمن عقد
شروط ضمن عقد به توافقاتی گفته می‌شود که زوجین در هنگام عقد نکاح در عقدنامه خود درج می‌کنند و به آن توافق دارند. این شروط ممکن است شامل موارد مختلفی از جمله حق اشتغال، وکالت در طلاق، حق ادامه تحصیل، حق خروج از کشور، تعیین محل زندگی مشترک، حضانت فرزندان و تقسیم اموال مشترک زوجین باشد. در واقع، این شروط از لحظه انعقاد عقد و در زمان زوجیت باید رعایت شوند و می‌توانند ضمانت اجرایی برای حفظ حقوق و منافع هر دو طرف در زندگی مشترک باشند.
تقسیم اموال مشترک زوجین در زندگی زناشویی
یکی از مهم‌ترین مزایای درج شروط ضمن عقد برای زنان، تضمین حقوق قانونی آنها در حوزه‌های مختلف زندگی زناشویی است. برای مثال، حق ادامه تحصیل یکی از مهم‌ترین شروطی است که زنان می‌توانند در عقدنامه خود درج کنند. با این شرط، زن می‌تواند تحصیلات خود را در هر مقطع و رشته‌ای که بخواهد ادامه دهد و شوهر نمی‌تواند مانع آن شود. همین‌طور در صورتی که زن بخواهد شغلی داشته باشد، می‌تواند شرط اشتغال را در عقدنامه بیاورد و مرد تنها در صورتی می‌تواند مخالفت کند که شغل زن برخلاف شأن و حیثیت خانوادگی باشد.
علاوه بر این، حق خروج از کشور، انتخاب محل سکونت و وکالت در طلاق از دیگر شروطی هستند که زنان می‌توانند به‌طور مستقل در عقدنامه خود درج کنند. شرط حضانت فرزندان نیز یکی از مسائل مهمی است که با درج آن می‌توان از حقوق مادران در هنگام جدایی از همسرشان دفاع کرد. به طور معمول، حضانت فرزندان تا ۷ سالگی با مادر است، اما با درج شرط خاص، زن می‌تواند حضانت فرزندان را تا سن بلوغ (۹ سال برای دختر و ۱۵ سال برای پسر) نیز به‌طور کامل بر عهده بگیرد.
شروط مالی و تقسیم اموال مشترک
در حوزه شروط مالی، تقسیم اموال یکی از مهم‌ترین مسائلی است که در صورت طلاق به آن توجه می‌شود. بر اساس شروط ضمن عقد، در صورت طلاق از سوی مرد، اموالی که در دوران زندگی مشترک به‌دست آمده‌اند باید به‌طور مساوی میان زن و شوهر تقسیم شود. همچنین، در صورتی که زوجین بخواهند در صورت فوت یکی از طرفین، ارثی به طرف مقابل تعلق نگیرد، می‌توانند شرط عدم توارث را در عقدنامه درج کنند.
شروط صحیح و باطل در عقد نکاح
در هنگام درج شروط ضمن عقد، باید توجه داشت که تمامی شروط باید قانونی و مشروع باشند، زیرا شروط غیرقانونی یا نامشروع به‌طور مستقیم باطل هستند و نمی‌توانند اثر حقوقی داشته باشند. از طرفی، برخی شروط ممکن است باطل باشند اما تأثیری در بطلان عقد نکاح نداشته باشند. برای مثال، شرطی که در آن زن به هیچ‌وجه نفقه دریافت نکند در صورتی که از شوهرش تمکین کند، باطل است ولی عقد نکاح همچنان معتبر باقی می‌ماند.
اما در برخی موارد، شروط باطل ممکن است باعث بطلان عقد نیز بشوند. برای مثال، اگر شرطی خلاف مقتضای عقد باشد یا شرطی در آن درج شود که انجام آن غیرمقدور باشد، این شروط باعث بطلان عقد می‌شوند.
شروط ضمن عقد برای درخواست طلاق
براساس مواد ۱۱۱۹، ۱۱۲۹ و ۱۱۳۰ قانون مدنی، برخی از شروط ضمن عقد می‌توانند به زنان این امکان را بدهند که در صورت تحقق هر یک از آنها به دادگاه مراجعه کرده و درخواست طلاق کنند. شروط مختلفی از جمله استنکاف شوهر از پرداخت نفقه، سو رفتار و سو معاشرت شوهر، ابتلا به بیماری صعب‌العلاج، محکومیت به حبس طولانی‌مدت، اعتیاد مضر و ترک زندگی خانوادگی به عنوان دلایل معتبر برای درخواست طلاق توسط زن شناخته شده‌اند.
این شروط نشان می‌دهند که قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران در راستای حمایت از حقوق زنان و جلوگیری از تضییع حقوق آنها در روابط زناشویی، راهکارهای قانونی مؤثری را پیش‌بینی کرده است. با درج این شروط در عقدنامه، زنان می‌توانند از حمایت‌های قانونی لازم برخوردار شوند و در صورت بروز مشکلات جدی، به راحتی به دادگاه مراجعه کنند.
نتیجه‌گیری: نقش شروط ضمن عقد در تحکیم روابط زناشویی
در نهایت، شروط ضمن عقد ابزار بسیار قدرتمندی برای تقویت پایه‌های حقوقی زندگی مشترک هستند. زوجین باید از این ابزار به‌طور کامل آگاه باشند و هنگام عقد نکاح، تمام شرایط و حقوق خود را به دقت مشخص کنند. آگاهی از شروط قانونی و درج آنها در عقدنامه می‌تواند از بروز بسیاری از مشکلات و اختلافات در آینده جلوگیری کند و به‌طور خاص، حقوق زنان را در زندگی زناشویی به‌طور مؤثری تضمین کند.
این شروط به‌طور کلی به عنوان پشتوانه‌ای قانونی برای حمایت از حقوق زنان در شرایط مختلف شناخته می‌شوند و می‌توانند به استحکام و پایداری روابط زناشویی کمک کنند.
