استان تهران، قلب تپنده و پایتخت کشورمان، سال‌هاست که در چنگال آلودگی هوا گرفتار شده است، آسمان خاکستری پایتخت، نه‌تنها سلامت میلیون‌ها شهروند را تهدید می‌کند، بلکه هشداری برای ضرورت تحول در سیستم حمل‌ونقل شهری است، موتورسیکلت‌های بنزینی، به‌ویژه مدل‌های فرسوده، با تولید حجم بالایی از آلاینده‌ها و مصرف غیربهینه سوخت، نقشی کلیدی در این بحران ایفا می‌کنند.
بیش از ۹۰ درصد موتورسیکلت‌های تهران کاربراتوری و ۷۶ درصد آن‌ها فرسوده‌اند، آماری که زنگ خطر را برای محیط زیست و سلامت عمومی به صدا درآورده است، در پاسخ به این چالش، طرح جایگزینی موتورسیکلت‌های بنزینی با مدل‌های برقی به‌عنوان بخشی از قانون هوای پاک مطرح شده است، امضای تفاهم‌نامه‌ای برای جایگزینی ۲۰ هزار دستگاه موتورسیکلت در تهران، گامی امیدوارکننده در این مسیر است.
در حاشیه بیست‌ونهمین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی، تفاهم‌نامه‌ای برای جایگزینی ۲۰ هزار موتورسیکلت بنزینی با مدل‌های برقی در تهران امضا شد، این مراسم با حضور مقامات ارشد از جمله محمدصادق معتمدیان، استاندار تهران، عظیمی‌فر، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، و شینا انصاری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد.
این تفاهم‌نامه، که با همکاری وزارت نفت، استانداری تهران، شهرداری، شرکت ملی پست، پلیس راهور و پلتفرم‌های لجستیکی به امضا رسید، بخشی از تلاش‌های دولت چهاردهم برای اجرای قانون هوای پاک است، بر اساس این طرح، ۱۲۰۰ موتورسیکلت برای شرکت ملی پست، ۳۰۰ دستگاه برای پلیس راهور، ۱۰۰۰ دستگاه برای صندوق پژوهش و فناوری نفت، ۷۵۰۰ دستگاه برای یک فروشگاه آنلاین و ۱۰ هزار دستگاه توسط یک گروه صنعتی تولیدی مواد بهداشتی تأمین خواهد شد.
موتورسیکلت‌های فرسوده دو برابر سوخت و ۹ برابر آلایندگی بیشتری نسبت به مدل‌های استاندارد
تهران میزبان حدود ۳.۲ میلیون موتورسیکلت با پلاک پایتخت است که ۲.۳۳ میلیون دستگاه آن (حدود ۷۴ درصد) در سن فرسودگی قرار دارند. علاوه بر این، تخمین زده می‌شود ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار موتورسیکلت بدون پلاک تهران نیز در این شهر تردد می‌کنند، این موتورسیکلت‌ها، به‌ویژه مدل‌های کاربراتوری، تا ۱۸ برابر خودروها آلایندگی تولید می‌کنند و مسئول ۲۵ درصد آلودگی هوا و ۴۹ درصد آلودگی صوتی تهران هستند.
مصرف سوخت بالای این موتورسیکلت‌ها نیز ناترازی انرژی را تشدید کرده است، به گفته شینا انصاری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، موتورسیکلت‌های فرسوده دو برابر سوخت و ۹ برابر آلایندگی بیشتری نسبت به مدل‌های استاندارد دارند.
این وضعیت نه‌تنها محیط زیست را تهدید می‌کند، بلکه با افزایش تصادفات مرگبار به دلیل شتاب بالای موتورهای بنزینی، ایمنی شهری را نیز به خطر انداخته است. گزارش‌ها نشان می‌دهد بیش از ۲۰ درصد مرگ‌ومیر ناشی از تصادفات در ایران به موتورسواران اختصاص دارد.
موتورسیکلت‌های برقی با حذف سوخت فسیلی، آلودگی صوتی و زیست‌محیطی را به حداقل می‌رسانند، این موتورها با راندمان ۸۵ تا ۹۰ درصدی، در مقایسه با ۱۵ تا ۲۰ درصد موتورهای بنزینی، انرژی را بهینه‌تر منتقل می‌کنند، هزینه نگهداری پایین‌تر، به دلیل حذف قطعاتی مانند کلاج، گیربکس و فیلتر روغن، و امکان شارژ با پریزهای خانگی، از دیگر مزایای این موتورهاست.
از منظر ایمنی، سرعت و شتاب کمتر موتورهای برقی احتمال تصادفات مرگبار را کاهش می‌دهد، به گفته کارشناسان، جایگزینی هر موتورسیکلت بنزینی با برقی می‌تواند سالانه ۵.۲ میلیون تومان صرفه‌جویی در هزینه سوخت به همراه داشته باشد، همچنین، طرح‌هایی مانند «سواپ» (تعویض سریع باتری در ایستگاه‌های شارژ) نگرانی‌های مربوط به شارژ و استهلاک باتری را کاهش می‌دهد.
با وجود مزایا، اجرای این طرح با موانعی مواجه است. استاندار تهران تأکید کرده: فقدان زیرساخت‌های مناسب، مانند ایستگاه‌های شارژ، مانع استقبال گسترده از موتورسیکلت‌های برقی شده است، اگرچه ظرفیت تولید ۸۰۰ هزار تا ۱.۲ میلیون موتور برقی در کشور وجود دارد، اما توسعه زیرساخت‌ها، از جمله ایجاد ایستگاه‌های شارژ و تأمین برق پاک، همچنان در مراحل اولیه است.
فرهنگ‌سازی نیز چالشی دیگر است، به گفته رئیس انجمن تولیدکنندگان موتورسیکلت، شیب خیابان‌های تهران، قیمت بالای موتورهای برقی و عادت شهروندان به موتورهای بنزینی، پذیرش این فناوری را دشوار کرده است، برای رفع این مشکل، مشوق‌هایی مانند تسهیلات ۱۰۰ میلیون تومانی با سود ۴ درصد و تخفیف بیمه پیشنهاد شده است.
امکان تحویل چند موتور فرسوده برای دریافت یک موتور برقی فراهم شود
سردار سید ابوالفضل موسوی‌پور، رئیس پلیس راهور تهران، بر ضرورت بازنگری قوانین مربوط به موتورسیکلت‌ها تأکید کرد.
همچنین، وی خواستار تعریف الزامات فنی دقیق برای موتورهای برقی، از جمله ابعاد، تجهیزات ایمنی و استانداردهای پلاک‌گذاری شد.
باتری موتورسیکلت‌های برقی قادرند پیمایش ۷۰ کیلومتری را با یک‌بار شارژ تضمین کنند
برای موفقیت طرح، دولت و شهرداری تهران مشوق‌هایی را در نظر گرفته‌اند، علاوه بر تسهیلات مالی، پیشنهاد شده که موتورهای برقی در شرایط اضطراری، مانند روزهای آلوده، مجوز تردد در خطوط ویژه دریافت کنند، همچنین، معافیت از عوارض شهرداری و تخفیف ۵۰ درصدی بیمه می‌تواند جذابیت این موتورها را افزایش دهد.
یکی از نکات برجسته سخنان میرجعفریان، توجه به ایمنی موتورسیکلت‌های برقی بود، او با استناد به گزارش‌های شورای ترافیک تهران، اعلام کرد: بیش از ۵۰ درصد تصادفات مرگبار موتورسیکلت‌ها ناشی از شتاب بالای مدل‌های بنزینی است.
وی افزود: موتورهای برقی با سرعت و شتاب کنترل‌شده‌تر، می‌توانند این آمار نگران‌کننده را کاهش دهند.
جایگزینی ۲۰ هزار موتورسیکلت فرسوده، گام نخست برای کاهش ۱.۵ میلیون تن آلاینده در تهران
اجرای این طرح می‌تواند تأثیرات قابل‌توجهی بر محیط زیست و جامعه داشته باشد. جایگزینی ۲۰ هزار موتورسیکلت فرسوده، گام نخست برای کاهش ۱.۵ میلیون تن آلاینده در تهران است، این اقدام نه‌تنها کیفیت هوا را بهبود می‌بخشد، بلکه با کاهش آلودگی صوتی، آرامش بیشتری به شهر بازمی‌گرداند.
