به گزارش وفاق ملی، روز ۳۱ اردیبهشت در ایران روز اهدای عضو نامگذاری شده است.
کتایون نجفی زاده، مدیرعامل انجمن اهدای عضو ایرانیان در گفت‌وگو با میزان ضمن تبریک این روز به همه افرادی که بدون چشم‌داشت سعی می‌کنند اعضای ارزشمند افراد مرگ مغزی زیر خاک نرود و به بیماران نیازمند پیوند برسد، گفت: ابتدا لازم است در رابطه با مرگ مغزی اطلاعات کافی داشته باشیم. قلب عضله‌ای است که باید به آن برق وصل شود تا انقباض پیدا کند و سبب ایجاد ضربان منظم شود. این برق از باتری خودکاری به وجود آمده که خداوند در بالای قلب قرار داده و از بافت عصبی تشکیل شده است و فقط با جابه جا کردن یون‌ها امواج الکتریکی تولید می‌کند. این امواج در طول رشته‌هایی عصبی در قلب منتشر می‌شوند و ضربان ایجاد می‌کنند. این گره برای انجام این کار به اکسیژن نیاز دارد و اکسیژن از طریق ریه‌ها می‌رسد، حتی وقتی که خوابیم یا حواسمان نیست نفس می‌کشیم، بنابراین به طور خودکار از مرکز تنفس در ساقه مغز فرمان نفس می‌رسد و اگر به هر دلیلی سلول‌های مغزی نتوانند این فرمان را صادر کنند نفس قطع می‌شود.
وی ادامه داد: اگر ضربه‌ای به دست وارد شود ورم می‌کند ولی اگه سر دچار ضربه شود از آنجایی که جمجمه سخت و استخوانی است ورم نمی‌کند و در نتیجه فشار داخل این عضو بسیار بالا می‌رود و تمام رگ‌هایی که از گردن برای خون رسانی مغز و ساقه مغز وارد جمجمه شدند بسته می‌شوند و نتیجه این بسته شدن این است که تمام سلول‌های مغز و ساقه مغز می‌میرند و عملکردشان به طور کامل و برای همیشه از دست می‌رود، این وضعیت با کما متفاوت است. در کما ساختمان سرجایش قرار دارد اما کار نمی‌کند. برای مثال ممکن است فردی قند خونش پایین آید و به کما رود و هنگامی که به او قند تزریق می‌شود هوشیار می‌شود، یعنی ساختمان وجود دارد فقط عمل نمی‌کند. بنابراین کما با مرگ مغزی کاملاً متفاوت است. در مرگ مغزی به دلیل تخریب سلول‌ها امکان برگشت وجود ندارد و چنانچه ۳ روز بعد از بروز مرگ مغزی جمجمه فردی که دچار مرگ مغزی شده را باز کنیم شاهد وجود ماده‌ای متعفن و بی‌شکلی هستیم و دیگر آن مغز پر چین و چکن وجود ندارد.
مدیرعامل انجمن اهدای عضو ایرانیان با بیان اینکه اگر ضربه‌ای به جمجمه وارد شود، خونریزی مغزی اتفاق بیفتد و یا توموری در مغز به سرعت رشد کند فشار داخل مغز بسیار بالا می‌رود و همان اتفاقی که به آن اشاره کردم رخ می‌دهد، یعنی رگ‌ها بسته می‌شوند و سلول‌های مغزی می‌میرند، افزود: مرکز تنفس در ساقه مغز است و به همین دلیل نفس قطع می‌شود اما آن باتری خودکار که برای تپش نیاز به اکسیژن دارد به دلیل داشتن یک ویژگی شگفت انگیز که همچون یه خازن می‌تواند هنگامی که اکسیژن قطع شد ۶ تا ۸ دقیقه هنوز ضربانش را ادامه دهد بعد از قطع تنفس همچنان ضربانش را برای ۶ تا ۸ دقیقه ادامه می‌دهد و این زمان فرصت طلایی برای گذاشتن لوله و برقرای تنفس مصنوعی برای آن فرد است تا بتوانیم اکسیژن را به آن گره برسانیم و این گره تپش قلب را ادامه دهد و در نتیجه گردش خون ادامه پیدا کند، هنگامی که گردش خون ادامه پیدا می‌کند اعضای بدن فاسد نمی‌شوند.
اهدای عضو
نجفی زاده بیان کرد: ممکن است خانواده‌ای بگوید که زندگیمان را می‌فروشیم و یک دستگاه تنفس مصنوعی می‌گیریم و در خانه می‌گذاریم تا این دستگاه به عزیزمان که دچار مرگ مغزی شده نفس دهد و اکسیژن به آن گره برسد و این گره تپش ایجاد کند و فرد تپش قلب داشته باشد، این در حالیست که بافت مرده را حتما باید از بدن جدا کرد برای مثال هنگامی که گفته می‌شود پای بیمار باید قطع شود و اگر قطع نشود عفونت به خونش می‌رسد در واقع این عفونت نیست و مواد سمی است که از بافت مرده آزاد می‌شود و همه سلول‌های بدن را از بین می‌برد. کسی که بافت مرده به بدنش وصل است محکوم به فناست و حتما باید آن عضو از بدنش جدا شود. در وضعیت مرگ مغزی که امکان جدا شدن عضو وجود ندارد آن سموم از مغز متلاشی شده به مایع دور نخاع و دور مغز می‌روند و از آنجا وارد رگ‌ها می‌شوند و سموم در تمام بدن گسترش پیدا می‌کنند و منجر به از بین رفتن تمام سلول‌های بدن می‌شوند. فردی که دچار مرگ مغزی شده از چند دقیقه قبل از شروع مرگ مغزی تا حداکثر ۲ هفته محکوم به فناست و نمی‌توان از او نگهداری کرد.
وی توضیح داد: نگهداری از فردی که دچار مرگ مغزی شده حدود ۷ برابر سخت‌تر از نگهداری از بیمارانی است که در آی سی یو هستند چرا که در وضعیت مرگ مغزی فرمانده بدن از بین رفته و از آنجایی که این سموم در داخل بدن آزاد شده در نتیجه عملکرد همه اعضا بهم می‌خورد و نگهداری از آن فرد بسیار دشوار است. حال این سوال مطرح می‌شود که چرا باید از فردی که دچار مرگ مغزی شده در شرایطی که مغزش مرده است و محکوم به فناست نگهداری کنیم؟ دلیل نگهداری از این افراد این است که بتوانیم از اعضای بدنشان استفاده کنیم و بیماران نیازمند پیوند را که راهی به جز تعویض عضو ندارند را از مرگ حتمی نجات دهیم.
مدیرعامل انجمن اهدای عضو ایرانیان با اشاره به اینکه برای اهدای عضو فردی که دچار مرگ مغزی شده نیاز به رضایت خانواده است، عنوان کرد: برای اینکه خانواده‌ها رضایت دهند نیاز است نسبت به مرگ مغزی آگاهی کافی داشته باشند و ما در حال حاضر برای اینکه بتوانیم به این افراد ثابت کنیم که عزیزشان از دنیا رفته است وقت بسیاری را صرف می‌کنیم و به تعداد زیادی از خانواده‌ها در همان لحظه حادثه اطلاعاتی در این مورد داده می‌شود و تازه آن موقع با این پدیده علمی آشنا می‌شوند که نباید اینگونه باشد، لازم است زمان رضایت‌گیری بسیار کوتاه باشد تا اعضا هدر نروند و افراد بیشتری نجات پیدا کنند. بنابراین باید از قبل اطلاع رسانی کافی در این باره صورت گیرد.
سالانه حداقل ۶ هزار عضو سالم انسانی زیر خاک می‌رود
نجفی زاده ضمن بیان اینکه متاسفانه از حدود ۳ هزار مرگ مغزی که در کشور رخ می‌دهد در سال حدود هزار موردشان منجر به اهدای عضو می‌شوند و اعضای بدن ۲ هزار فرد دچار مرگ مغزی شده اهدا نمی‌شود، گفت: هر فردی که دچار مرگ مغزی شده ۸ عضو قابل اهدا از جمله قلب، ریه، ۲ ریه، ۲ کلیه، لوزالمعده، کبد و روده دارد که می‌توانند نجات بخش باشند و هر چقدر که خانواده دیرتر رضایت دهد اعضای کمتری قابل استفاده است. ۲ هزار نفری که دچار مرگ مغزی می‌شوند و اعضایشان اهدا نمی‌شود حتی اگر ۸ عضو قابل اهدا نداشته باشند و تنها ۳ عضوشان قابل اهدا باشد حداقل ۶ هزار عضو سالم انسانی از دست می‌رود.
روزی ۱۰ تا ۱۲ نفر به دلیل نرسیدن عضو پیوندی در ایران از دنیا می‌روند
وی ضمن اشاره به اینکه تشویق برای اهدای عضو به معنی نیست که دوست داشته باشیم فردی دچار مرگ مغزی شود ادامه داد: بیش از ۲۵ هزار نفر بیمار نیازمند پیوند در لیست انتظار کشور وجود دارند که هر لحظه رنج می‌کشند و در انتظار تماسی هستند که به آنها گفته شود یک اهدا کننده پیدا شده که اعضایش مناسب این افراد است. بر اساس محاسبه‌هایی که انجام شده روزی ۱۰ تا ۱۲ نفر یعنی سالانه حدود ۳ تا ۴ هزار نفر به دلیل نرسیدن عضو پیوندی در ایران از دنیا می‌روند و این در حالیست که حداقل ۶ هزار عضو سالم انسانی سالانه به زیر خاک می‌رود، باید این اعضا به بیماران نیازمند رسانده شود تا از این اعضای ارزشمند استفاده و نجات پیدا کنند.
ایران رتبه اول اهدای عضو را در آسیا دارد
مدیرعامل انجمن اهدای عضو ایرانیان با بیان اینکه از مهم‌ترین عللی که خانواده‌ها ممکن است رضایت ندهند که اهدای عضو انجام شود این تصور است که گمان احتمال دارد فرد زنده باشد و به صورت اشتباه تشخیص مرگ مغزی داده شده باشد، افزود: خوشبختانه موارد بسیار مثبتی در قانون اهدای عضو ایران وجود دارد که نقطه قوت کشور ما است و موجب شده که ایران رتبه اول اهدای عضو را در آسیا داشته باشد. این امر به لطف فتوای حضرت امام خمینی (ره) محقق شد که در سال ۱۳۶۸ و ۲ هفته قبل از رحلتشان اولاً موانع مذهبی از سر راه اهدای عضو برداشته شد و نکته دوم این است که در قانون پیوند اعضا ۲ مطلب بسیار خوب وجود دارد که از جمله آنها این است که هزینه اهدای عضو و پیوند با وزارت بهداشت است و در نتیجه فقیر و غنی به صورت یکسان از این امر بهره‌مند می‌شوند. در بسیاری از کشور‌ها هزینه پیوند را گیرنده عضو پرداخت می‌کند و حتی به خانواده اهدا کننده نیز پول پرداخت می‌شود که در تمام دنیا غیرقانونی است و همچنین به تیم اهدای عضو نیز توسط گیرنده عضو پول پرداخت می‌شود و نتیجه اش این است که تنها پولدار‌ها از پیوند بهره‌مند می‌شود ولی در ایران اینگونه نیست.
تایید مرگ مغزی در ایران بسیار سفت و سخت انجام می‌شود و امکان اشتباه وجود ندارد
نجفی زاده بیان کرد: نکته مثبت دیگری که در قانون اهدای عضو ما وجود دارد این است که برای تایید مرگ مغزی ۴ گروه متخصص باید این اتفاق را بررسی کنند یعنی در هر مرگ مغزی باید ۴ تایید کننده از جمله یک متخصص مغز و اعصاب، یک متخصص جراحی مغز و اعصاب، یک متخصص داخلی و یک متخصص بیهوشی مرگ مغزی را تایید کنند و در نهایت یک متخصص پزشک قانونی نیز باید نظر این ۴ نفر را تایید کند. تایید مرگ مغزی در ایران بسیار سفت و سخت انجام می‌شود و امکان اشتباه وجود ندارد. اگر به خانواده‌ای گفته شود که ممکن است عزیزشان دچار مرگ مغزی شده باشد و این حرف توسط یک پزشک یا پرستاری و کادر درمان زده شود به این معنی نیست که آن فرد مرگ مغزی شده و تا وقتی که این ۴ نفر تایید نکنند نمی‌توان گفت که فرد دچار مرگ مغزی شده یا نه. خیال مردم باید از این بابت راحت باشد هنگامی که گروه اهدای عضو تشخیص دادند که فردی دچار مرگ مغزی شده احتمال دیگری وجود ندارد و قطعاً آن دچار فرد مرگ مغزی شده است.
شیوه دریافت کارت اهدای عضو
وی توضیح داد: ممکن است در مواردی خانواده‌ها ندانند که خواسته عزیزشان در این مورد چه بوده است و با خودشان فکر می‌کنند نکند آن فرد دوست نداشته اعضایش را اهدا کنم و من این کار را انجام دهم و یا اینکه نکند او می‌خواسته اعضایش اهدا شود و من این کار را نکنم و در این مورد در بلاتکلیفی هستند. از این رو توصیه می‌کنیم که همه مردم کارت اهدای عضو داشته باشند و از قبل به خانواده‌هایشان اعلام کنند که نظرشان راجع به اهدای عضو چیست حتی اگر به صورت شفاهی گفته شود نیز بسیار موثر است. همچنین می‌توانند کارت اهدای عضو داشته باشند که ما دریافت این کارت را بسیار راحت کردیم. افراد می‌توانند کد ملیشان را به شماره ۳۴۳۲ پیامک کنند و کارت اهدای عضو طی چند دقیقه برایشان صادر می‌شود و تصویرش فرستاده می‌شود و دیگر لازم نیست حتی به جایی مراجعه کنند. همچنن وقتی برایشان کارت اهدای عضو صادر شد از آنها پرسیده می‌شود که آیا دوست دارند ویدیویی از خودشان برای خانواده‌شان به جای بگذارند که اگر روزی خدای نکرده دچار حادثه شدند و به این صورت از دنیا رفتند و خدا این موهبت را نصیبشان کرد که مرگشان عادی نباشد و مایه نجات زندگی بیماران و باقیات صالحاتی برای خودشان و خانواده‌شان باشد این ویدئو به خانواده‌شان نشان داده شود تا اطمینان خاطر پیدا کنند که خواسته قلبی عزیزشان اهدای عضو بوده است.
اهدای عضو
مدیرعامل انجمن اهدای عضو ایرانیان عنوان کرد: گاهی اوقات این سوال مطرح می‌شود که در صورتی که کارت اهدای عضو داریم و خودمان به اهدای اعضایمان رضایت داریم چرا لازم است که از خانواده‌ام رضایت گرفته شود؟ نکته مهم در این مورد این است که از آنجایی که فرد مرگ مغزی در واقع مرده‌ای است که ضربان قلب دارد اگر خانواده به این باور نرسیده باشند که این فرد فوت کرده در جامعه می‌گویند که این فرد نمرده بود و ما دیدیم که قلبش می‌زند و نفس می‌کشید و چون شخصیتی به آن احتیاج داشته عضوش را اهدا کردند. اگر فردی کارت اهدای عضو داشته باشد خانواده‌اش نزدیک ۱۰۰ درصد رضایت می‌دهند و در صورتی که کارت اهدای عضو نداشته باشد بر طبق آمار‌ها حدود ۴۸ درصد رضایت می‌دهند و بنابراین توصیه می‌شود حتما کارت اهدای عضو بگیریم.
نجفی زاده با بیان اینکه از حدود ۱۱ سال پیش پیگیر این موضوع بودیم که مثل بسیاری از کشور‌های دیگر بر روی گواهینامه رانندگی نشان اهدا بخورد که بالاخره موفق شدیم مصوبه هیئت دولت را حدود ۴ تا ۵ سال قبل کسب کنیم ولی اجرایی نشده بود، گفت: خوشبختانه به همت پلیس راهور از ۳ ماه قبل اگر کسی برای دریافت گواهینامه به آموزشگاه‌های رانندگی مراجعه کند از او پرسیده می‌شود که آیا مایل است نشان اهدا بر روی گواهینامه‌اش بخورد و اگر تمایل داشته باشد نشان قلب کوچک بر روی گواهینامه‌اش می‌خورد. همچنین اگر فردی برای تمدید گواهینامه‌اش برود نیز در پلیس به علاوه ۱۰ این سوال از او پرسیده می‌شود و این نشان بر روی گواهینامه‌اش می‌خورد البته این سازوکار هنوز برای کسانی که از قبل گواهینامه داشتند اجرایی نشده و در حال مذاکرات بیشتر با پلیس راهور هستیم.
