به گزارش وفاق ملی، شهروندانی که در شب ۱۶ شهریور به آسمان نگاه کنند، شاهد منظره‌ای شگفت‌انگیز خواهند بود: قرص کامل ماه، به آرامی در سایه‌ی زمین فرو می‌رود و رنگش از نقره‌ای درخشان به سرخ مسی تغییر می‌کند. این پدیده که به «ماه خونین» مشهور است، نتیجه عبور کامل ماه از درون سایه‌ی زمین بوده و در طول تاریخ، همواره با افسانه‌ها، باورها و حتی پیشگویی‌های فرهنگی گره خورده است.
این ماه‌گرفتگی از نوع کامل است؛ یعنی کل سطح ماه برای مدتی در سایه کامل زمین قرار می‌گیرد. براساس محاسبات منجمان، این رویداد حدود ۶ ساعت طول می‌کشد که شامل مراحل نیم‌سایه، گرفت جزئی و گرفت کامل است. بخش جذاب ماجرا، یعنی مرحله گرفت کامل، نزدیک به یک ساعت ادامه خواهد داشت و در این مدت، ماه به رنگ سرخ یا نارنجی پررنگ دیده می‌شود.
چرا رنگ ماه سرخ می‌شود؟
علت این پدیده «پراکندگی رایلی» و عبور نور خورشید از جو زمین است. جو زمین مانند یک فیلتر عمل می‌کند و طول موج‌های آبی را پخش کرده و تنها نور قرمز و نارنجی را به ماه می‌رساند. به همین دلیل، ماه در اوج خسوف کامل، شبیه یک گوی آتشین بر فراز آسمان می‌درخشد.
جایگاه علمی و فرهنگی
ماه‌گرفتگی کامل نه تنها برای منجمان و عکاسان، بلکه برای پژوهشگران فیزیک جو و تغییرات اقلیمی نیز اهمیت دارد. شدت و طیف رنگ ماه در طول خسوف می‌تواند اطلاعاتی درباره وضعیت ذرات معلق و غبار در جو زمین بدهد. از منظر فرهنگی نیز، در بسیاری از تمدن‌ها «ماه خونین» نشانه‌ای از دگرگونی یا رویدادی مهم تلقی می‌شده است. در ایران باستان، این رویداد اغلب با آیین‌های نجومی و دعا همراه بوده است.
چگونه ببینیم؟
خوشبختانه، این ماه‌گرفتگی در سراسر ایران با چشم غیرمسلح قابل مشاهده است و نیاز به ابزار خاصی ندارد. با این حال، استفاده از تلسکوپ یا دوربین دوچشمی می‌تواند جزئیات بیشتری از سطح ماه را آشکار کند. توصیه می‌شود علاقه‌مندان، مکانی دور از آلودگی نوری انتخاب کنند تا تجربه‌ای شفاف‌تر و باشکوه‌تر از این پدیده داشته باشند.
پدیده‌ای نادر در تقویم نجومی ایران
آخرین خسوف کامل که به طور کامل از ایران دیده شد، به سال ۱۳۹۷ بازمی‌گردد. از آن زمان تاکنون، تنها خسوف‌های جزئی یا نیم‌سایه‌ای رخ داده‌اند که جذابیت بصری کمتری داشتند. بنابراین، خسوف ۱۶ شهریور فرصتی استثنایی برای علاقه‌مندان نجوم به شمار می‌رود؛ فرصتی که تا چند سال آینده تکرار نخواهد شد.
