به گزارش وفاق ملی، پرتاب موفقیت‌آمیز ماهواره ایرانی ناهید‌ـ۲ به مدار زمین را باید نه صرفاً یک دستاورد فناورانه، بلکه نقطه عزیمت مهمی در مسیر رسیدن ایران به خودکفایی در حوزه ارتباطات ماهواره‌ای و پخش تلویزیونی دانست. این ماهواره که به‌طور کامل با تکیه بر دانش بومی طراحی و ساخته شده، اولین سکوی آزمایش فناوری‌هایی است که زیربنای دستیابی ایران به ماهواره‌های GEO عملیاتی و مستقل را شکل می‌دهند.
ناهید-۲، گام نخست در زنجیره‌ای از پیشرفت‌ها
اگرچه ناهید ۲ یک ماهواره عملیاتی محسوب نمی‌شود و در مدار پایین زمین (LEO) فعالیت می‌کند، اما ارزش آن در سطح راهبردی نهفته است: آزمون میدانی فناوری‌های کلیدی که مسیر ایران به‌سوی ساخت و استقرار ماهواره‌های مخابراتی مستقل در مدار زمین‌ثابت را هموار می‌کند. در این مأموریت، برای نخستین بار در تاریخ فضایی ایران، فناوری ارتباطی باند KU در فضا آزمایش می‌شود؛ باندی که اساس شبکه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای، اینترنت پرسرعت ماهواره‌ای و ارتباطات پهن‌باند در جهان امروز است.
باند KU، شاه‌کلید ارتباطات نوین فضایی
باند KU از فرکانس‌هایی بهره می‌برد که ظرفیت بالایی برای انتقال داده‌های حجیم با سرعت بالا دارد. همین ویژگی، آن را به انتخاب اول برای پخش مستقیم تلویزیونی (DTH)، ارائه اینترنت ماهواره‌ای به مناطق دورافتاده و برقراری ارتباط میان سازمان‌ها، بانک‌ها، مراکز امدادی و زیرساخت‌های حیاتی تبدیل کرده است.
ایران، در شرایطی که همچنان فاقد ماهواره GEO بومی برای پوشش تلویزیونی و اینترنتی است، با آزمون موفق این فناوری در ناهید‌ـ۲، نخستین گام عملی برای بومی‌سازی ارتباطات فضایی برداشته است. این آزمون‌ها نه‌تنها باند KU، بلکه سایر باندهای فرکانسی مانند S، U و V را نیز در بر می‌گیرد تا پایداری ارتباطات و عملکرد زیرسیستم‌ها در شرایط واقعی مدار تأیید شود.
چرا ماهواره‌ی ملی GEO اهمیت دارد؟
امروزه، تمامی شبکه‌های تلویزیونی برون‌مرزی ایران مانند پرس‌تی‌وی و آی‌فیلم از طریق ماهواره‌های اجاره‌ای خارجی روی آنتن می‌روند؛ ماهواره‌هایی که در صورت اعمال فشار سیاسی یا تحریم، می‌توانند به‌راحتی پخش شبکه‌های ایرانی را متوقف کنند. این وضعیت، علاوه بر آسیب‌پذیری امنیتی، هزینه‌های مالی سنگینی را نیز به کشور تحمیل می‌کند. ایجاد یک ماهواره مخابراتی بومی در مدار GEO، که بتواند پخش تلویزیونی، اینترنت پرسرعت و خدمات اضطراری را به‌صورت پایدار ارائه دهد، در چنین شرایطی یک ضرورت استراتژیک محسوب می‌شود.
پرتاب ناهید ۲، دستاورد یا آغاز راه؟
علیرغم اهمیت پرتاب ناهید‌ـ۲، باید با نگاهی واقع‌گرایانه به این پروژه نگریست. این ماهواره هنوز عملیاتی نیست و هدف آن تنها آزمایش و اعتبارسنجی فناوری‌هاست. ناهید‌ـ۲ نه پوشش تلویزیونی برای داخل کشور فراهم می‌کند، نه اینترنت ماهواره‌ای در اختیار کاربران می‌گذارد. اما این مأموریت، همان حلقه‌ی گمشده‌ای بود که می‌تواند دانش فنی، تجربه عملی و اعتماد به نفس لازم برای حرکت به سوی نسل‌های بعدی نظیر ناهید‌ـ۳ و ماهواره‌های GEO را فراهم کند.
ناهید ۳ و پرتاب‌های آینده، نقشه راه فضایی ایران
پروژه ناهید ۲ در چارچوب یک نقشه راه بلندمدت تعریف شده است. گام بعدی، پرتاب نمونه دوم آن با ماهواره‌بر بومی سیمرغ خواهد بود تا قابلیت‌ها در سناریوی ملی نیز آزمایش شوند. هم‌زمان، طراحی و ساخت ناهید‌ـ۳ با پهنای باند بیشتر و توان ارتباطی ارتقاء یافته، کلید خورده است؛ ماهواره‌ای که یک گام دیگر کشور را به دستیابی به ارتباطات مخابراتی مستقل نزدیک می‌کند.
ملاحظات راهبردی و نیازهای زیرساختی
دستیابی به ماهواره‌های GEO صرفاً نیازمند توان مهندسی نیست؛ بلکه مستلزم بلوغ صنعت فضایی، سرمایه‌گذاری بلندمدت، بلوک‌های انتقال مداری (مانند سامان)، همکاری‌های بین‌المللی و بسترهای قانونی و نهادی در سطح ملی است. مادامی که این عناصر کنار هم قرار نگیرند، ناهید‌ـ۲ هر چقدر هم موفق باشد، نمی‌تواند به‌تنهایی استقلال ارتباطی کشور را تضمین کند.
سخن پایانی: گامی آرام، اما در مسیر درست
در تحلیل نهایی، ناهید۲ را باید نه پایان راه، بلکه نقطه شروعی مهم در مسیر بلندمدت استقلال فضایی ایران دانست. آزمون فناوری باند KU و سایر زیرسیستم‌ها، پایه‌گذار یک معماری جدید در حوزه ارتباطات ماهواره‌ای خواهد بود. ایران هنوز ماهواره مخابراتی ملی در GEO ندارد، اما حالا نخستین گام را برداشته؛ و همان‌طور که در هر صعود مهمی رخ می‌دهد، مهم‌ترین دستاورد، برداشتن گام نخست با اتکا به توان بومی است.
