در روزهای اخیر، بار دیگر خبری مبنی بر اعلام وضعیت «پرواز ممنوع» برای آسمان ایران از سوی اسرائیل در شبکه‌های اجتماعی به‌ویژه در پلتفرم ایکس (توئیتر سابق)، تلگرام و اینستاگرام دست به دست می‌شود. این ادعا که ریشه در جنگ دوازده‌روزه گذشته دارد، توسط کاربری با نام مستعار «JamesDean» مطرح شده و به سرعت در فضای مجازی وایرال شد.
بر اساس بررسی‌های خبرگزاری ایرنا، این کاربر که گرایش‌های سلطنت‌طلبانه دارد، در روز سه‌شنبه ۳۱ تیرماه با انتشار توئیتی مدعی شد اسرائیل آسمان ایران را «پرواز ممنوع» اعلام کرده است. نکته قابل توجه، استقبال گسترده کاربران و تعداد بازدید بیش از ۳۸۰ هزار بار توئیت او بود؛ رقمی که تقریباً ۱۵ برابر تعداد دنبال‌کنندگانش است. علاوه بر این، هزاران نفر این ادعا را لایک کرده و با بازنشر آن موجب گسترش شایعه شدند. در پاسخ به پرسش‌های کاربران درباره صحت ادعایش، «JamesDean» با اشاره به شنیده‌ها از «اقوام» خود، بر صحت موضوع پافشاری کرد، اما شواهد موثق و مستندی برای این ادعا ارائه نشد.
واقعیت پرواز ممنوع شدن آسمان ایران
اصطلاح «پرواز ممنوع» (No-fly zone) مفهومی حقوقی و امنیتی است که تنها از طریق شورای امنیت سازمان ملل قابل تصویب است. این تصمیم به منظور حفظ صلح و امنیت بین‌المللی و در شرایط بحرانی تحت ماده ۴۲ منشور ملل متحد اتخاذ می‌شود و اجرای آن معمولاً به وسیله نیروهای نظامی بین‌المللی صورت می‌گیرد.
تاریخچه این وضعیت نشان می‌دهد که پرواز ممنوع در مناطق پرتنش مانند شمال عراق در دهه ۱۹۹۰، بوسنی و هرزگوین و لیبی پس از بحران‌های داخلی اعمال شده است. تلاش‌های مشابهی برای ایجاد منطقه پرواز ممنوع بر فراز سوریه و اوکراین نیز در شورای امنیت به نتیجه نرسیده است.
در جریان جنگ ۱۲ روزه اخیر، ایران برای حفظ ایمنی پروازهای خود، محدودیت‌هایی در تردد هوایی اعمال کرد که به اصطلاح «آسمان کلیر» نامیده شد؛ اما این اقدام هیچ ارتباطی به اعلام منطقه پرواز ممنوع نداشت و ایران یا اسرائیل به تنهایی توان تعیین چنین وضعیتی را ندارند.
برخی تحلیل‌ها و گزارش‌ها از جمله یادداشتی در روزنامه اسرائیلی «جروزالم پست» پیشنهاد داده‌اند که کنترل حریم هوایی در مرزهای ایران و ایجاد منطقه پرواز ممنوع می‌تواند ابزاری برای مهار برنامه هسته‌ای ایران باشد. با این حال، این پیشنهاد هرگز به تصویب یا اجرای عملی نرسیده است.
در پایان، شایعاتی از این دست که بدون مستندات دقیق در فضای مجازی دست به دست می‌شوند، ناشی از کمبود آگاهی عمومی نسبت به مسائل حقوقی و امنیت بین‌الملل است و می‌تواند موجب تشویش اذهان عمومی شود. بنابراین، خبر «پرواز ممنوع شدن آسمان ایران توسط اسرائیل» فاقد اعتبار و نادرست ارزیابی می‌شود.
کاربران فضای مجازی توصیه می‌شود پیش از انتشار چنین ادعاهایی، صحت و سقم آن‌ها را از منابع معتبر پیگیری کنند تا از گسترش اخبار نادرست جلوگیری شود.
