به گزارش وفاق ملی، هر سال با آغاز نیمه دوم سال، رسانه‌های معتبر گردشگری مانند Lonely Planet و TripAdvisor فهرست تازه‌ای از مقاصد پیشنهادی سفر منتشر می‌کنند؛ فهرست‌هایی که به‌سرعت در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شوند و تصمیم میلیون‌ها گردشگر را جهت می‌دهند. در این میان، کشورهایی مثل ترکیه، امارات، عمان و حتی عربستان جایگاه ثابت دارند، اما ایران مدت‌هاست از این فهرست‌ها حذف شده است؛ حذف تلخی که بر جذب گردشگر خارجی سایه انداخته است.
نقش کلیدی رسانه‌ها در انتخاب مقصد
مطالعات نشان می‌دهد بیش از ۷۰ درصد گردشگران پیش از انتخاب مقصد سفر، به سراغ سایت‌های نقد و بررسی و شبکه‌های اجتماعی می‌روند. تنها در سال ۲۰۱۴، محتوای TripAdvisor موجب شکل‌گیری ۲۲ میلیون سفر بین‌المللی اضافی شد. به همین دلیل حضور در فهرست‌های پیشنهادی، نه یک گزینه، بلکه ضرورتی حیاتی برای کشورهاست.
هدف‌گذاری بلندپروازانه، اما بدون ابزار
طبق برنامه هفتم توسعه، ایران تا سال ۱۴۰۷ باید ۱۵ میلیون گردشگر خارجی جذب کند. وزیر میراث فرهنگی هم وعده داده تا پایان سال ۱۴۰۴ حدود ۱۰ میلیون نفر وارد کشور شوند. با این حال، وقتی نام ایران در فهرست‌های جهانی نیست و اخبار بین‌المللی بیشتر به مسائل سیاسی و امنیتی می‌پردازند، تحقق این هدف بیش از پیش دشوار به نظر می‌رسد.
بودجه تبلیغات؛ یک شوخی تلخ
ضعف تبلیغات شاید بزرگ‌ترین مانع باشد. ایران در سال ۱۴۰۲ تنها ۲۵۰ هزار دلار (۱۰ میلیارد تومان) بودجه تبلیغاتی برای معرفی خود به جهان اختصاص داد؛ رقمی که نمایندگان مجلس آن را «شوخی» توصیف کردند. این در حالی است که:
- ترکیه در سال ۲۰۱۹ بیش از ۷۰ میلیون دلار برای تبلیغات گردشگری هزینه کرد.
- عمان بین سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۴ بیش از ۲۳۵ کمپین تبلیغاتی اجرا کرده و ۷۷۴ میلیون دلار درآمد جذب کرده است.
- آذربایجان در سال ۲۰۲۵ بیش از ۱۷ میلیون دلار بودجه تبلیغاتی پیش‌بینی کرده است.
برای مقایسه، هزینه تبلیغات به ازای هر گردشگر در ایران حدود ۳۰ سنت است، در حالی که این رقم در ترکیه بیش از ۱۰ دلار برآورد می‌شود.
نبود راهبرد مقابله با «ایران‌هراسی»
مسئولان گردشگری اذعان کرده‌اند که ابزار و بودجه مشخصی برای مقابله با تصویر منفی ایران در رسانه‌های جهانی وجود ندارد. حتی سهم عوارض خروج از کشور که قرار بود صرف تبلیغات و معرفی ایران شود، به گفته مدیران گردشگری یا ناقص بازگردانده شده یا صرف امور دیگری شده است.
ایران از ظرفیت‌های بی‌نظیر فرهنگی، تاریخی و طبیعی برخوردار است، اما در رقابت جهانی برای جذب گردشگر، تبلیغات ضعیف و غیبت در رسانه‌های معتبر بین‌المللی موجب عقب‌ماندگی جدی شده است. اگرچه وزارت میراث فرهنگی مسیر جذب گردشگران منطقه‌ای را در اولویت قرار داده، اما بدون سرمایه‌گذاری جدی در بازاریابی دیجیتال، حضور در فهرست‌های جهانی و مقابله با ایران‌هراسی، تحقق هدف ۱۰ تا ۱۵ میلیون گردشگر خارجی بیشتر شبیه آرزو خواهد بود تا برنامه.
