دو برابر شدن زمین‌های زیر کشت
به گزارش وفاق ملی، بر اساس گفته‌های عیسی کلانتری، در سال ۱۳۵۷ سطح زیر کشت آبی در حوضه دریاچه ارومیه حدود ۳۰۰ هزار هکتار بود. محصولات غالب این دوره شامل جو و انگور بود که نسبت به دیگر محصولات، مصرف آب کمتری داشتند. اما در سال ۱۳۹۲، زمین‌های زیر کشت به ۵۹۰ هزار هکتار رسید؛ افزایشی که به معنای دو برابر شدن برداشت از منابع آبی منطقه بود و در نهایت از حقابه حیاتی دریاچه ارومیه تأمین شد.
توسعه صنایع، تشدید مصرف آب
کلانتری تأکید کرد که با انتقال صنایع غذایی و توسعه دامداری و صنایع قند در منطقه، تقاضای آب به‌طور جدی افزایش یافت. این صنایع به جای آنکه متناسب با ظرفیت آبی دریاچه طراحی شوند، فشار مضاعفی بر منابع آبی حوضه وارد کردند.
چرا انگور جای خود را به سیب داد؟
به گفته کلانتری، وقتی کارخانه «پاکدیس» که سالانه ۳۰ هزار تن انگور را برای تولید شراب جذب می‌کرد تعطیل شد، بازار خرید انگور از بین رفت. همین خلأ بازار باعث شد که کشاورزان به‌تدریج انگور را با سیب جایگزین کنند؛ محصولی که برخلاف انگور، بسیار پرآب‌بر است.
تغییر محصولات کم‌آب‌بر به پرآب‌بر
او ادامه داد: جو که محصولی کم‌آب‌بر بود، جای خود را به گندم داد و سایر محصولات نیز به سمت کشت‌های پرمصرف تغییر یافتند. برای نمونه، چغندر قند منطقه ارومیه با مصرف بالای آب برداشت می‌شود و سپس به کارخانه‌های مشهد و اصفهان منتقل می‌گردد؛ یعنی منابع آبی دریاچه صرف تولید محصولی می‌شود که ارزش افزوده آن خارج از منطقه مصرف می‌گردد.
بحران مدیریتی و بازاری
بررسی‌ها نشان می‌دهد تغییر رژیم کشت در حوضه دریاچه ارومیه، نتیجه ترکیبی از فشار بازار، تعطیلی صنایع محلی، و تصمیمات غیرکارشناسی در توسعه کشاورزی و صنعت بوده است. این تغییرات نه‌تنها تعادل آبی منطقه را برهم زد، بلکه یکی از اصلی‌ترین عوامل خشکی و بحران زیست‌محیطی دریاچه ارومیه محسوب می‌شود.
