به گزارش وفاق ملی، در حاشیه نشست شانگهای، دیپلماسی تهران و پکن به نقطه‌ای رسید که می‌تواند معادلات قدرت در منطقه را متحول کند. آیا چین آماده است که در برابر یک‌جانبه‌گرایی آمریکا، نقش یک بازیگر کلیدی را ایفا کند؟
تحلیل: تحریریه سیاسی
دیدار حاشیه‌آی عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، با وانگ‌یی، وزیر خارجه و مسئول کمیسیون روابط خارجی حزب حاکم چین، در حاشیه بیست‌وپنجمین نشست وزرای خارجه سازمان همکاری شانگهای، بیش از آن‌که یک ملاقات دیپلماتیک معمولی باشد، حامل پیام‌های استراتژیک برای منطقه و حتی فراتر از آن بود.
این دیدار درست در زمانی انجام شد که تنش‌ها میان ایران و رژیم صهیونیستی به بالاترین سطح خود رسیده بود و آمریکا به‌عنوان متحد سنتی تل‌آویو، همچنان بر طبل جنگ‌افروزی و فشار حداکثری می‌کوبد. در چنین شرایطی، اعلام صریح حمایت چین از «حاکمیت، تمامیت ارضی و امنیت ملی ایران» می‌تواند به‌عنوان وزنه‌ای سنگین در برابر محور غربی ـ عبری تلقی شود.
چین چه پیامی داد؟
وانگ‌یی در این دیدار بار دیگر بر مواضع اصولی کشورش تأکید کرد: مخالفت با «قلدرمآبی، یک‌جانبه‌گرایی و توسل به زور» و دفاع از «دیپلماسی و گفتگو» به‌عنوان تنها راه حل پایدار بحران‌ها. او همچنین با تحسین «رویکرد هوشمندانه ایران برای جلوگیری از تشدید تنش‌ها» نشان داد که پکن تمایل دارد نقش فعالی در مدیریت بحران‌های خاورمیانه ایفا کند.
این موضع‌گیری در حالی صورت گرفت که پیش‌تر چین در شورای امنیت نیز بارها با قطعنامه‌های ضدایرانی مخالفت کرده و از حق وتوی خود برای جلوگیری از اقدامات تنبیهی علیه تهران استفاده کرده بود. حالا به نظر می‌رسد چین یک گام جلوتر رفته و آمادگی خود را برای کمک عملی به جلوگیری از درگیری‌های بیشتر اعلام کرده است.
پیشنهادهای ایران: یک نقشه راه جدید برای شانگهای
عراقچی در این نشست صرفاً به گلایه از یک‌جانبه‌گرایی غرب بسنده نکرد، بلکه چهار پیشنهاد کلیدی برای ارتقای نقش سازمان همکاری شانگهای ارائه داد:
تشکیل سازوکار دائمی برای مقابله با تجاوزات نظامی و تروریسم دولتی
ایجاد مرکز مقابله با تحریم‌های یک‌جانبه و طراحی راهبردهای اقتصادی مشترک
تأسیس مجمع امنیت منطقه‌ای شانگهای با مشارکت نهادهای دفاعی و اطلاعاتی اعضا
تقویت همگرایی رسانه‌ای و فرهنگی برای مقابله با جنگ ادراکی غرب
این پیشنهادات که به‌وضوح رنگ و بوی مقابله با بلوک غرب را دارند، در صورت پذیرش می‌تواند جایگاه شانگهای را از یک سازمان اقتصادی و امنیتی منطقه‌ای به یک بازیگر جهانی ارتقا دهد.
پیام این دیدار برای آمریکا و اسرائیل
حمایت آشکار چین از ایران، بدون تردید برای واشنگتن و تل‌آویو نگران‌کننده خواهد بود. پکن تاکنون با دقت از ورود مستقیم به بحران‌های خاورمیانه اجتناب کرده بود، اما با گسترش روابط راهبردی با ایران و نقش‌آفرینی فعال در حل‌وفصل مناقشات منطقه‌ای، حالا نشان داده که آماده است پا را از چارچوب سنتی دیپلماسی اقتصادی فراتر بگذارد.
این تحولات به‌ویژه در شرایطی رخ می‌دهد که آمریکا تلاش دارد با محور عبری-عربی-غربی، تهران را منزوی و ضعیف جلوه دهد. اما اکنون، یک شریک استراتژیک مانند چین می‌تواند این معادله را تغییر دهد و حتی قدرت چانه‌زنی ایران را در مذاکرات احتمالی آینده افزایش دهد.
آیا چین وارد بازی بزرگ خاورمیانه می‌شود؟
تحلیل‌گران معتقدند پکن با توجه به منافع اقتصادی کلان در خاورمیانه و نیاز به امنیت پایدار برای پروژه‌های عظیمی مانند «کمربند و جاده»، ناگزیر است بیش از گذشته در تحولات سیاسی و امنیتی منطقه نقش‌آفرین باشد. دیدار وانگ‌یی و عراقچی می‌تواند نقطه آغاز این تغییر رویکرد باشد.
آیا اتحاد استراتژیک در حال شکل‌گیری است؟
دیدار عراقچی و وانگ‌یی فقط یک رایزنی دیپلماتیک نبود؛ این ملاقات حامل یک پیام روشن برای جهان بود: «ایران و چین آماده‌اند که در برابر یک‌جانبه‌گرایی و سیاست‌های تجاوزکارانه بایستند.» در صورت ادامه این روند، محور تهران-پکن می‌تواند به یک وزنه تعادل جدی در نظام بین‌الملل تبدیل شود و خاورمیانه را از زیر سایه سنگین نفوذ غرب بیرون بکشد.
