۱. اهمیت ژئوپلیتیک ایران در کریدور شرق–غرب
به گزارش وفاق ملی، در جهان امروز، قدرت کشورها تنها محدود به مرزهای نظامی یا اقتصاد نیست؛ گذرگاه‌های ترانزیتی و کریدورهای بین‌المللی به میدان اصلی رقابت تبدیل شده‌اند. ایران با موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فرد خود، پلی طبیعی میان شرق و غرب است و می‌تواند به محور اصلی جاده ابریشم نوین بدل شود. مسیر ایران کوتاه‌ترین و امن‌ترین اتصال میان چین و اروپا محسوب می‌شود و در مقایسه با مسیرهای جایگزین، مانند قفقاز و ترکیه یا مسیر روسیه، مزیت‌های امنیتی و زیرساختی قابل توجهی دارد.
۲. فرصت‌های اقتصادی ترانزیت
کریدور شرق–غرب تنها یک مسیر عبوری نیست؛ این مسیر می‌تواند به سکوی جهش اقتصادی ایران تبدیل شود. درآمد حاصل از ترانزیت کالا، ایجاد اشتغال و جذب سرمایه‌گذاری خارجی از مزایای مستقیم این مسیر است. بنادر جنوبی، مسیرهای ریلی و جاده‌ای، و مناطق آزاد کشور می‌توانند مرکز جذب سرمایه و توسعه لجستیک شوند و فرصت‌های اقتصادی را در سراسر کشور، نه فقط در تهران یا بنادر، توزیع کنند.
۳. توسعه زیرساخت و ایجاد هاب لجستیکی
برای تبدیل مزیت جغرافیایی به قدرت، ایران نیازمند سرمایه‌گذاری در ریل، جاده، بنادر و مراکز لجستیکی هوشمند است. اتصال ریلی چابهار به شبکه سراسری، تقویت مسیر ریلی شرق–غرب و توسعه مناطق آزاد می‌تواند ایران را به گزینه‌ای اجتناب‌ناپذیر برای چین و اروپا بدل کند. این اقدام علاوه بر افزایش ترانزیت، صنایع جانبی مانند بانکداری، بیمه، فناوری اطلاعات و انبارداری را نیز تقویت خواهد کرد.
۴. فرصت جذب سرمایه‌گذاری خارجی
چین در دو دهه اخیر بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار زیرساختی جهان بوده و ایران می‌تواند با دیپلماسی هوشمند و ایجاد سازوکارهای مالی و حقوقی مستقل از تحریم‌ها، بخشی از این سرمایه‌ها را به پروژه‌های خود هدایت کند. چنین سرمایه‌گذاری‌هایی نه تنها ظرفیت ترانزیت ایران را بالا می‌برد، بلکه توسعه اقتصادی متوازن در شهرهای میانی کشور را نیز به همراه دارد.
۵. چالش‌های ژئوپلیتیک
با وجود مزیت‌های استراتژیک، ایران با چالش‌های ژئوپلیتیک و منطقه‌ای نیز روبه‌رو است:
- رقابت مسیرهای جایگزین: ترکیه، آذربایجان و روسیه گزینه‌های رقیب برای اتصال چین به اروپا دارند.
- تحریم‌ها و فشارهای بین‌المللی: ورود سرمایه‌گذاران خارجی به دلیل تحریم‌های ثانویه محدود شده است.
- ناپایداری سیاسی و امنیتی منطقه: بحران‌ها و تنش‌های اطراف ایران می‌تواند امنیت مسیرهای ترانزیتی را تهدید کند.
- رقابت منطقه‌ای برای سهم ترانزیت: کشورهای همسایه با پروژه‌های زیرساختی خود در پی جلب سهم ترانزیت هستند.
۶. راهبرد پیشنهادی ایران
برای تثبیت جایگاه خود در کریدور شرق–غرب، ایران نیازمند یک راهبرد چندلایه است:
- دیپلماسی فعال و چندجانبه با چین، کشورهای آسیای مرکزی، قفقاز و اروپا؛
- توسعه و نوسازی زیرساخت‌های داخلی شامل خطوط ریلی مدرن، جاده‌ها و بنادر مجهز؛
- ایجاد ثبات سیاسی و اقتصادی داخلی برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی؛
- تبدیل مزیت جغرافیایی به مزیت قدرت با هماهنگی میان دیپلماسی، سرمایه‌گذاری و توسعه داخلی.
ایران با بهره‌گیری از موقعیت استراتژیک خود و اتصال به طرح کمربند و جاده، در آستانه یک فرصت تاریخی برای بازتعریف جایگاه اقتصادی و سیاسی در قرن ۲۱ است. تحقق این فرصت نیازمند تصمیم‌گیری‌های راهبردی، توسعه زیرساخت، دیپلماسی هوشمند و ثبات داخلی است تا ایران نه فقط گذرگاه، بلکه گره حیاتی در شبکه تجارت جهانی و اوراسیا شود.
