به گزارش وفاق ملی، سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، در جمع‌بندی سفر اخیر خود به نیویورک برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل، اظهار داشت که بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران، بر پیچیدگی‌ها و دشواری‌ها افزوده و راه حل دیپلماتیک را سخت‌تر کرده است. این اظهارات نشان‌دهنده چالش‌های پیش روی تلاش‌ها برای فرصت دادن بیشتر به دیپلماسی در پرونده هسته‌ای ایران است.
مذاکره با آمریکا؛ بن‌بست محض
وزیر خارجه ایران در مصاحبه با شبکه آمریکایی سی.ان.ان، با اشاره به بدعهدی‌های مکرر دولت ایالات متحده، تاکید کرد که مذاکره با آمریکا در شرایط فعلی یک «بن‌بست محض» است. این موضع‌گیری نشان‌دهنده عدم اعتماد ایران به روند مذاکرات با واشنگتن تحت سیاست «فشار حداکثری» است.
آغاز تنش‌ها از سال ۲۰۲۵
تهران و واشنگتن از ژانویه ۲۰۲۵، پس از بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید، دو مسیر مذاکره و جنگ را تجربه کرده‌اند. مذاکراتی که به گفته ایران، مورد حمله اسرائیل و آمریکا قرار گرفت، اکنون با تشدید سیاست «فشار حداکثری» و ادامه «جنگ اقتصادی» از سوی تهران، دشوارتر از همیشه شده است.
روایت ایران از ماراتن دیپلماسی
در روزهای اخیر پس از بازگشت هیات ایرانی از نیویورک، مسعود پزشکیان و سیدعباس عراقچی، روایت‌های ایران از تلاش‌های دیپلماتیک برای جلوگیری از بازگشت تحریم‌های شورای امنیت را برای رسانه‌ها تشریح کرده‌اند. همزمان، منابع آگاه ایرانی از پیشنهادهای واشنگتن برای تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ خبر داده‌اند.
واشنگتن: از نمایش مذاکره تا شلیک به دیپلماسی
دولت دوم دونالد ترامپ از ژانویه ۲۰۲۵، سیاست «فشار حداکثری» را احیا کرد که شامل تحریم‌های گسترده و تهدید به اعمال مجدد تحریم‌های سازمان ملل مطابق با سازوکار حل و فصل اختلاف در برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ بود. این اهرم فشار، چالش‌های جدی برای دیپلماسی ایجاد کرده است.
ابهام در قطعنامه ۲۲۳۱ و اهرم فشار ترامپ
بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱، تحریم‌های تسلیحاتی ایران در اکتبر ۲۰۲۳ برداشته شد، اما امکان تمدید یا اعمال مجدد تحریم‌ها تا اکتبر ۲۰۲۵ همچنان فراهم بود. این امکان به اهرمی در دست تیم ترامپ تبدیل شد تا فشارهای خود را بر ایران افزایش دهد.
احیای فشار حداکثری و تحریم‌های جدید
در ۲۰ ژانویه ۲۰۲۵، دونالد ترامپ با امضای دستورالعمل‌های اولیه، سیاست «فشار حداکثری» را احیا کرد. در فوریه، وزارت خزانه‌داری موظف به اعمال تحریم‌های جدید بر بخش‌های نفت، بانکداری و موشکی ایران شد.
انتقاد از عدم اشراف حرفه‌ای ویتکاف در دیپلماسی
یکی از مهم‌ترین انتقادات مطرح شده در ده ماه گذشته، عدم اشراف حرفه‌ای استیو ویتکاف، فرستاده ویژه رئیس‌جمهور، به دیپلماسی و قرار گرفتن او در مقام مذاکره‌کننده بدون تجربه رسمی دیپلماتیک بود. پرونده ایران در تیم ترامپ به ویتکاف، تاجر املاک، سپرده شد.
ارتباطات غیرمستقیم با عراقچی
ویتکاف، به عنوان نفر اول تیم مذاکره‌کننده ترامپ، معمولاً از طریق کانال‌های غیرمستقیم مانند عمان و قطر با سید عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، در ارتباط بود. این ارتباطات غیرمستقیم نشان‌دهنده حساسیت‌ها و پیچیدگی‌های مذاکرات بود.
امکان توافق موقت به جای توافق کامل
با وجود تأکید طرفین بر امکان دستیابی به توافق نهایی، به نظر می‌رسید که در بهترین حالت، یک توافق موقت می‌تواند روند تشدید تنش را مهار کرده و به دیپلماسی فرصت بیشتری برای دستیابی به توافقی کامل‌تر بدهد.
دیدگاه آمریکا درباره توافق بلندمدت
استیو ویتکاف در مصاحبه‌ای با فاکس نیوز در ماه مارس میلادی، اعلام کرد که آمریکا به دنبال توافقی بلندمدت است که ایران را از سلاح هسته‌ای دور نگه دارد، اما بدون غنی‌سازی حتی در سطوح پایین آن.
جرقه مذاکرات غیرمستقیم در عمان
اولین دور رایزنی‌های غیرمستقیم میان ایران و آمریکا در ۱۲ آوریل در عمان برگزار شد. هرچند طرفین تلاش داشتند با توجه به حساسیت ترامپ به برجام، ظاهری متفاوت به توافق ببخشند، اما مبنای برجام شامل به رسمیت شناختن برنامه هسته‌ای ایران و رفع تحریم در ازای شفاف‌سازی، باید اساس هر توافق جدیدی قرار می‌گرفت.
