به گزارش وفاق ملی، مجلس شورای اسلامی در جلسه‌ای پرحاشیه، سرانجام با ۲۰۹ رأی موافق، ۹ رأی مخالف و ۸ رأی ممتنع از مجموع ۲۲۶ نماینده حاضر، با کلیات لایحه حمایت از ایرانیان خارج از کشور موافقت کرد؛ لایحه‌ای که سال‌ها بر سر زبان‌ها بود و حالا با رأی قاطع نمایندگان، وارد فاز بررسی جزئیات شده است.
این لایحه قرار است مسیری تازه برای ارتباط با میلیون‌ها ایرانی ساکن خارج از کشور باز کند؛ کسانی که به باور موافقان، نه‌تنها از سرمایه‌های مادی بلکه از ذخایر علمی و فکری مهم جمهوری اسلامی به شمار می‌آیند. اما آیا این طرح می‌تواند گره‌ای از مشکلات بگشاید یا صرفاً یک اقدام نمادین دیگر خواهد بود؟
حمایت‌گران چه می‌گویند؟
نبی‌الله محمدی، نماینده زنجان، از کسانی بود که در حمایت از این لایحه لب به تحسین گشود. او گفت: «ایرانیان خارج از کشور در جنگ ۱۲ روزه اخیر نشان دادند که پشتیبان جمهوری اسلامی ایران هستند. آنها دل در گرو وطن دارند و طبیعی است که خواستار حمایت بیشتر جمهوری اسلامی باشند.»
هادی قوامی، نماینده اسفراین، نیز این لایحه را پاسخی به «انسجام کم‌سابقه ایرانیان» در بحران اخیر دانست و تاکید کرد: «این طرح می‌تواند عمق وحدت ملی را افزایش دهد و طمع دشمنان را نسبت به این سرزمین خاموش کند.»
از نگاه موافقان، حمایت از ایرانیان خارج‌نشین به‌ویژه نخبگان، نه‌تنها یک اقدام انسان‌دوستانه بلکه راهبردی برای تقویت جایگاه ایران در جهان است. تسهیل سرمایه‌گذاری، رفت‌وآمد آسان‌تر، رفع موانع قضایی و کنسولی و حتی جذب دوباره نخبگانی که به دلایل مختلف کوچ کرده‌اند، از اهداف کلیدی این لایحه عنوان شده است.
مخالفان چه نقدی دارند؟
اما همه نمایندگان با این نگاه موافق نبودند. علی‌اصغر نخعی‌راد، نماینده مشهد، با لحنی منتقدانه گفت: «وقتی نتوانسته‌ایم مشکلات سرمایه‌گذاران داخلی را حل کنیم، آیا منطقی است سراغ حمایت از ایرانیان خارج از کشور برویم؟ ابتدا باید محیط کسب‌وکار و زیست نخبگان داخلی را اصلاح کنیم تا جلوی مهاجرت گرفته شود. این لایحه بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد تا اجرایی.»
او معتقد است که مشکلات ساختاری در کشور مانع از تحقق اهداف این لایحه خواهد شد و ادامه داد: «اگر شرایط داخلی بهبود یابد، بسیاری از مهاجران خود به‌خود بازخواهند گشت.»
چشم‌انداز و چالش‌ها
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس، این لایحه را «یکی از بهترین اقدامات پارلمان» خواند و وعده داد که با تصویب جزئیات، بخشی از مشکلات هموطنان خارج‌نشین در حوزه تردد، مسائل قضایی و کنسولی به‌سرعت حل‌وفصل شود.
با این‌حال، کارشناسان معتقدند موفقیت این طرح مشروط به «عملیاتی‌سازی سریع و رفع موانع بروکراتیک» است. به گفته آنها، بدون اصلاحات داخلی در نظام اداری و اقتصادی، حمایت از سرمایه‌های انسانی و مالی خارج‌نشین ممکن است صرفاً روی کاغذ باقی بماند.
جمع‌بندی
حالا همه نگاه‌ها به بررسی جزئیات لایحه دوخته شده است؛ جایی که مشخص خواهد شد آیا مجلس می‌تواند با عبور از موانع سنتی، پلی پایدار بین ایران و میلیون‌ها هم‌وطن خارج‌نشین بسازد یا خیر. پرسش اصلی این است: آیا تصویب این لایحه آغازی بر مهاجرت معکوس خواهد بود یا صرفاً شعاری زیبا در دل یک لایحه پرحاشیه؟
