غزه در محاصره گرسنگی
به گزارش وفاق ملی، آنچه امروز در نوار غزه در جریان است، بار دیگر یک پرسش دیرینه را زنده می‌کند: آیا گرسنگی می‌تواند به سلاحی راهبردی در میدان نبرد بدل شود؟
بر اساس گزارش‌های تازه، محاصره غذایی غزه توسط اسرائیل به مرحله‌ای رسیده که سازمان ملل آن را «قحطی انسانی قریب‌الوقوع» توصیف کرده است. برنامه جهانی غذا (WFP) هشدار داده که نیمی از جمعیت غزه، یعنی بیش از یک‌میلیون نفر، دیگر به غذای کافی دسترسی ندارند. سوءتغذیه کودکان زیر ۵ سال طی تنها سه ماه دو برابر شده و از ۵/۵ درصد به ۱۰/۲ درصد رسیده است.
در هفته‌های اخیر، صف‌های کمک غذایی به صحنه مرگ بدل شده‌اند. ۳۲ فلسطینی هنگام تلاش برای دریافت بسته‌های غذایی از بنیاد GHF به ضرب گلوله نیروهای اسرائیلی جان باخته‌اند و مجموع قربانیان در مراکز توزیع غذا از آغاز محاصره اخیر به بیش از ۷۰۰ نفر رسیده است. این ارقام، یادآور هشدارهای حقوقی سازمان‌های بین‌المللی است که می‌گویند «استفاده از گرسنگی به‌عنوان سلاح جنگی مصداق بارز جنایت علیه بشریت است.»
واکنش‌های جهانی نیز بیانگر وخامت اوضاع است. نخست‌وزیر استرالیا این رفتار را «کاملاً غیرقابل دفاع» خوانده، و مصر و اردن اذعان کرده‌اند که توافقات اسرائیل با اروپا هیچ تغییری در حجم کمک‌ها ایجاد نکرده است. کامیون‌های معدودی که اجازه عبور می‌یابند، تنها بخش ناچیزی از نیاز روزانه مردم غزه را پاسخگو هستند.
گرسنگی در حافظه تاریخ؛ سلاحی که برمی‌گردد
گرسنگی به‌عنوان ابزار جنگی، پدیده‌ای نوظهور نیست. در طول تاریخ، محاصره اقتصادی و غذایی بارها توسط قدرت‌های نظامی برای تسلیم‌کردن ملت‌ها به کار رفته است. اما تجربه‌های تاریخی نشان داده‌اند که این روش هرچند در کوتاه‌مدت فشار می‌آورد، در بلندمدت همواره چهره کشور مهاجم را در تاریخ مخدوش کرده و گاه زمینه‌ساز فروپاشی‌اش شده است.
۱. محاصره لنینگراد (۱۹۴۱–۱۹۴۴)
در جنگ جهانی دوم، ارتش نازی آلمان بیش از ۹۰۰ روز شهر لنینگراد (سن‌پترزبورگ کنونی) را محاصره کرد. مردم از شدت گرسنگی به خوردن حیوانات خیابانی و حتی جسد مردگان روی آوردند. بیش از یک‌میلیون نفر جان باختند. اما این محاصره نه‌تنها اراده روس‌ها را نشکست، بلکه روحیه مقاومت را تقویت کرد و نهایتاً ارتش آلمان با شکست سنگینی مواجه شد. لنینگراد بدل به نماد استقامت شد و محاصره‌کننده در حافظه تاریخ منفور ماند.
۲. محاصره سارایوو (۱۹۹۲–۱۹۹۶)
در جریان جنگ بوسنی، نیروهای صرب بیش از سه سال شهر سارایوو را در محاصره غذایی و دارویی قرار دادند. بیش از ۱۱ هزار غیرنظامی کشته شدند و جهان تصاویر کودکانی را دید که از گرسنگی جان می‌دادند. این محاصره، فشار بی‌سابقه‌ای بر صرب‌ها وارد کرد و به صدور احکام جنایت جنگی علیه رهبران صرب بوسنی در دادگاه لاهه انجامید.
۳. قحطی یمن در جنگ معاصر
در دهه اخیر، ائتلاف تحت رهبری عربستان سعودی نیز با مسدود کردن بنادر یمن، عملاً میلیون‌ها غیرنظامی را در معرض قحطی قرار داد. سازمان ملل این اقدام را «بدترین بحران انسانی معاصر» نامید. هرچند اهداف نظامی کوتاه‌مدت به‌دست آمد، اما تبعات دیپلماتیک و فشار افکار عمومی جهانی چهره عربستان را تضعیف کرد.
بومرنگ قحطی
از منظر علوم سیاسی، استفاده از گرسنگی به‌عنوان ابزار جنگی، یک «بومرنگ راهبردی» است. شاید در کوتاه‌مدت ملت محاصره‌شده را تضعیف کند، اما در درازمدت به چند پیامد گریزناپذیر می‌انجامد:
مشروعیت‌زدایی از کشور مهاجم در افکار عمومی جهانی
تقویت اراده مقاومت در ملت محاصره‌شده و خلق قهرمانان تاریخی
ایجاد فشارهای حقوقی و زمینه‌سازی برای پیگرد جنایت جنگی در مجامع بین‌المللی
تضعیف جایگاه دیپلماتیک و افزایش انزوای سیاسی کشور مهاجم
امروز اسرائیل در برابر همان تله‌ای ایستاده که تاریخ بارها برای متجاوزان گسترانده است. هر گلوله‌ای که در صف کمک غذایی شلیک می‌شود، نه‌تنها جان انسانی را می‌گیرد، بلکه تصویری ماندگار از ستمگری خلق می‌کند؛ تصویری که نسل‌ها باقی خواهد ماند و شاید روزی در دادگاه تاریخ علیه او شهادت دهد.
غزه امروز لنینگراد معاصر است؟
پاسخ به این پرسش هنوز در دل رویدادهاست، اما تاریخ یک درس مشترک دارد: هیچ قدرتی تاکنون با گرسنگی دادن به غیرنظامیان، پیروزی پایدار کسب نکرده است.
