خاموشی در قلب کارون؛ بحران آب، نیروگاه‌های بزرگ برق‌آبی را از مدار خارج کرد
افزایش کم‌سابقه دمای هوا در تابستان ۱۴۰۴ و کاهش شدید بارش‌ها، این روزها سایه‌ای سنگین بر شبکه برق کشور انداخته است. تازه‌ترین گزارش‌ها نشان می‌دهد که بخش مهمی از توان تولید برق‌آبی کشور به دلیل افت شدید ذخایر سدها از دست رفته است؛ تا جایی که نیروگاه‌های بزرگ کارون ۳ و کارون ۴، دو رکن اصلی تولید برق‌آبی ایران، عملاً دیگر قادر به تأمین انرژی نیستند.
براساس داده‌های شرکت مدیریت منابع آب ایران، از ابتدای سال آبی جاری (مهرماه ۱۴۰۳) تاکنون ورودی آب به سدهای کشور با کاهش ۴۲ درصدی مواجه شده و حجم ذخایر موجود نیز حدود ۲۵ درصد افت داشته است. این کاهش، مستقیماً بر سدهایی که مجهز به نیروگاه هستند اثر گذاشته و به خروج بخشی از ظرفیت تولید برق‌آبی منجر شده است؛ وضعیتی که در مورد سدهای کارون به شکلی جدی نمود یافته است.
مازیار جمشیدی، مدیر بهره‌برداری و کنترل شبکه برق کشور، روز سه‌شنبه رسماً اعلام کرد: «نیروگاه‌های کارون ۳ و ۴ به دلیل افت شدید ذخایر آبی، عملاً امکان تولید برق ندارند و نمی‌توانند برقی به شبکه تزریق کنند.» این اظهارنظر به‌خوبی نشان می‌دهد که بخش قابل‌توجهی از ظرفیت برق‌آبی ایران در حساس‌ترین روزهای مصرف، از مدار خارج شده است.
از سوی دیگر، مصرف برق هم‌زمان با تداوم گرما روندی صعودی را طی می‌کند. جمشیدی هشدار داد که اگر صرفه‌جویی مشترکان جدی گرفته نشود، خاموشی‌ها می‌تواند گسترده‌تر از پیش شود. او تأکید کرد که همراهی مردم، کلید عبور از این روزهای بحرانی است.
عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو نیز روز گذشته در جریان رونمایی از طرح‌های برقی گروه مپنا، بر همین نکته تأکید کرد. او با اشاره به این‌که هرچند دمای هوا به تدریج کاهش می‌یابد، اما ذخایر آبی کشور نیز با سرعت در حال کاهش است، خاطرنشان کرد: «پیش‌بینی ما این است که با همکاری مردم بتوانیم روزهای پایانی تابستان را پشت سر بگذاریم، اما نباید فراموش کرد که امسال سال خشکی است و بخشی از نیروگاه‌های برق‌آبی به اجبار از مدار خارج شده‌اند.»
این شرایط در واقع نشان‌دهنده نوعی دوگانه بحرانی است: از یک‌سو افزایش بی‌سابقه مصرف برق در تابستان‌های داغ ایران و از سوی دیگر محدودیت شدید منابع آب برای تأمین برق‌آبی. چنین وضعیتی، نه تنها فشار مضاعفی بر شبکه برق وارد کرده، بلکه هشدار جدی برای سیاست‌گذاران انرژی و آب کشور است که وابستگی متقابل این دو حوزه را در برنامه‌ریزی‌های آتی جدی‌تر ببینند.
به بیان دیگر، خاموش شدن کارون ۳ و ۴ صرفاً یک رخداد فنی یا مقطعی نیست؛ بلکه نشانه‌ای است از پیوند عمیق بحران آب و امنیت انرژی در ایران. بحرانی که اگر راهکارهای پایدار برای مدیریت منابع، افزایش بهره‌وری مصرف و سرمایه‌گذاری در منابع جایگزین انرژی اندیشیده نشود، می‌تواند در سال‌های آینده ابعاد گسترده‌تری پیدا کند.
اکنون شبکه برق کشور در شرایطی قرار دارد که تاب‌آوری آن به شدت وابسته به رفتار مصرفی مردم شده است. مسئولان امیدوارند با کاهش تدریجی دما، فشار بر شبکه کاهش یابد؛ اما تا آن زمان، برق ایران بیش از هر زمان دیگری به قطرات آب و دقایق صرفه‌جویی شهروندان گره خورده است.
