فرهنگ؛ ستون تاب‌آوری در مدیریت بحران‌ها
به گزارش وفاق ملی، شاهین مظفری، معاون آموزش، بازتوانی و مشارکت اجتماعی سازمان مدیریت بحران تهران در گفت‌وگو با ایسنا تأکید کرد که فرهنگ در بحران‌ها صرفاً یک عامل حاشیه‌ای نیست، بلکه می‌تواند به‌عنوان موتور محرک انسجام، امید و بازسازی جمعی عمل کند. او گفت: «وقتی از رابطه فرهنگ و بحران صحبت می‌کنیم، در حقیقت به یک رابطه دیالکتیکی می‌رسیم؛ بحرانی که می‌تواند جریان‌های فرهنگی را تغییر دهد، اما در عین حال فرهنگی که توانایی پیش‌بینی، مقابله و عبور از بحران را دارد.»
تاب‌آوری فرهنگی؛ تعریف و کارکرد
تاب‌آوری فرهنگی یا Cultural Resilience به توانایی جامعه در حفظ و بازتولید ارزش‌ها، نمادها و هویت فرهنگی در برابر بحران‌هایی مانند جنگ، تحریم و بلایای طبیعی گفته می‌شود. مظفری می‌گوید: «این فرآیند صرفاً بازگشت به شرایط قبلی نیست؛ بلکه جامعه با بازتعریف معنایی عناصر فرهنگی، نه‌تنها مقاومت می‌کند بلکه قوی‌تر هم می‌شود.»
فرهنگ در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه
او با اشاره به جنگ تحمیلی ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی علیه ایران افزود: «فرهنگ ایرانی همچون مادری مهربان، جامعه را در آغوش گرفت. روایت‌های تاریخی از رستم و آرش گرفته تا رشادت‌های دفاع مقدس، روحیه استقلال‌طلبی و بیگانه‌ستیزی را زنده کرد. فرهنگ دینی نیز با بازتولید مفاهیمی چون عاشورا، شهادت‌طلبی و عزت‌خواهی، جوانان حتی نسل Z را به میدان آورد و آن‌ها را در برابر تهدید خارجی متحد ساخت.»
سرمایه فرهنگی؛ ذخیره‌ای برای روزهای بحران
به گفته مظفری، سرمایه فرهنگی جامعه – شامل باورهای دینی، حافظه تاریخی، زبان، آداب و رسوم و نهادهای اجتماعی – تعیین‌کننده میزان تاب‌آوری است. جامعه‌ای با سرمایه فرهنگی قوی می‌تواند حتی در شرایط خشونت‌بار نیز با تکیه بر هویت جمعی و نمادهای فرهنگی به حیات خود ادامه دهد.
سیاست‌های فرهنگی برای عبور از بحران
او تأکید کرد: «امروز با گذشت بیش از ۶۰ روز از جنگ تحمیلی، لازم است سیاست‌های فرهنگی و رسانه‌ای هوشمندانه‌ای اتخاذ شود.» این سیاست‌ها شامل موارد زیر است:
- برگزاری آیین‌های ملی و مذهبی با رنگ و بوی وحدت‌بخش
- روایت‌سازی از رشادت‌های تاریخی و مقایسه آن با رخدادهای امروز
- تولید آثار فاخر هنری (شعر، سرود، فیلم) برای تقویت غرور ملی
- توجه به صنایع خلاق فرهنگی برای اقشار مختلف جامعه
- ایجاد جریان‌های رسانه‌ای و محتوای دیجیتال با محور «ایران متحد»
آنچه در تجربه جنگ تحمیلی ۱۲ روزه مشاهده شد، نشان می‌دهد که فرهنگ نه یک ابزار تبلیغاتی، بلکه راهبردی برای بقا و بازسازی ملی است. تاب‌آوری فرهنگی، جامعه ایران را قادر ساخته است تا بحران‌ها را نه به‌عنوان نقطه پایان، بلکه فرصتی برای بازتعریف هویت و تقویت انسجام ملی ببیند.
