به گزارش وفاق ملی، معاونت آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در دولت چهاردهم با برنامه‌ریزی برای تحول بنیادین آموزش عالی، از گسترش ۴۶۵ رشته‌محل جدید تا استفاده از فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی مولد، واقعیت مجازی و متاورس به‌عنوان بخشی از استراتژی کلان خود یاد کرده است.
این معاونت که مسئول سیاست‌گذاری و نظارت بر نظام آموزش عالی است، مأموریت اصلی خود را ارتقای کیفیت، عدالت آموزشی و تربیت نیروی انسانی متخصص و اشتغال‌پذیر می‌داند. در همین راستا، برنامه‌های متعددی در زمینه ساماندهی رشته‌ها، بازنگری دروس، بین‌المللی‌سازی دانشگاه‌ها و استفاده از فناوری‌های نوظهور به اجرا درآمده است.
گسترش هدفمند آموزش عالی
در ادامه سیاست‌های آمایش سرزمینی، بیش از ۴۲ هزار کدرشته‌محل مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت ۴۶۵ رشته‌محل جدید به مجموعه دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی کشور اضافه شد. هدف از این اقدام، پاسخ‌گویی به نیازهای بازار کار و حرکت از آموزش نظری به سمت آموزش مهارت‌محور و مسئله‌محور است.
با این حال، گزارش‌ها نشان می‌دهد دخالت ذی‌نفعان و مقاومت‌های نهادی همچنان از موانع جدی در مسیر اصلاح ساختار آموزش عالی به شمار می‌آید.
عدالت آموزشی و فرصت‌های برابر
یکی از محورهای دولت چهاردهم، فراهم کردن شرایط ادامه تحصیل برای بانوان و اقشار کمتر برخوردار است. با این حال، ساماندهی رشته‌های ویژه بانوان و ایجاد زیرساخت‌های لازم برای پیوند آموزش با تحکیم بنیان خانواده همچنان چالش‌برانگیز است.
بین‌المللی‌سازی و برند علمی
در حوزه بین‌المللی‌سازی، شناسایی دانشگاه‌ها و مؤسسات غیردولتی برای جذب دانشجوی خارجی، تدوین شاخص‌های بین‌المللی شدن دانشگاه‌ها و تقویت همکاری با دانشگاه‌های بین‌المللی از اقدامات این معاونت است. هرچند مشکلات اقتصادی و محدودیت‌های مالی، سرعت تحقق این اهداف را کاهش داده است.
فناوری‌های نوین در خدمت آموزش عالی
یکی از برجسته‌ترین نقاط تحول در دولت چهاردهم، ورود فناوری‌های نوین به آموزش عالی است. ایجاد مرکز واقعیت دیجیتال هوشمند، بهره‌گیری از فناوری‌های AR، VR، بلاک‌چین و طراحی دستیار آموزشی بومی مبتنی بر هوش مصنوعی مولد از جمله دستاوردهایی است که با وجود محدودیت منابع مالی به پیشرفت صددرصدی رسیده است. همچنین سامانه آموزشی بر پایه دوقلوی دیجیتال هوشمند برای ارتقای کیفیت آموزش و تعاملات بین‌المللی طراحی شده است.
بازنگری دروس و مهارت‌محوری
در حوزه برنامه‌ریزی درسی، تاکنون ۳۲۷ برنامه درسی با تمرکز بر تقویت دروس مهارتی و اشتغال‌پذیری بازنگری شده است. همچنین تصویب آیین‌نامه اجرایی تبصره ۲ ماده ۹۵ قانون برنامه هفتم توسعه در دستور کار قرار دارد تا مهارت‌آموزی در دانشگاه‌ها به صورت ساختارمند تقویت شود.
افزون بر این، پذیرش دانشجویان استعداد درخشان به‌ویژه در مقاطع تحصیلات تکمیلی افزایش یافته و حمایت از نخبگان به‌عنوان یکی از اولویت‌های معاونت آموزشی دنبال می‌شود.
مقایسه با دولت سیزدهم
اگرچه دولت سیزدهم پایه‌گذار برخی طرح‌ها مانند تشکیل کارگروه فناوری‌های نوین و تدوین مدل حکمرانی آموزش عالی در مکران بود، اما دولت چهاردهم با تمرکز بر تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام و ایجاد رشته‌محل‌های جدید، مسیر تحول را به‌طور جدی‌تری دنبال می‌کند. تفاوت اصلی این دو دوره را می‌توان در تمرکز دولت چهاردهم بر مهارت‌محوری، مهارت‌افزایی و بین‌المللی‌سازی دانست.
به نظر می‌رسد دولت چهاردهم تلاش دارد با تلفیق فناوری‌های نوین، عدالت آموزشی و برنامه‌ریزی مأموریت‌گرا، آموزش عالی کشور را از یک نظام سنتی به ساختاری هوشمند، مهارت‌محور و بین‌المللی تبدیل کند. با این حال، موانعی همچون کمبود منابع مالی و مقاومت ذی‌نفعان، آینده این تحول را همچنان با چالش‌هایی روبه‌رو کرده است.
